Qua Cơn Mê
Tỳ-Khưu Thích-Chân-Tuệ
cutranlacdao@yahoo.com
Trong cuộc sống hằng ngày, tất cả mọi người, từ tấm bé cho đến khi
trưởng thành, đều phải trải qua nhiều giai đoạn khác nhau. Lúc còn nhỏ, chúng ta
chỉ biết ăn cho no, ngủ cho đã, chơi cho sướng, còn mọi chuyện khác, có người
lớn lo. Lớn lên một chút, chúng ta được cha mẹ cho đến trường để học.
Ở quê nhà, trước đây, chúng ta được học lễ giáo, trước khi học chữ
nghĩa. Chắc chúng ta ai cũng còn nhớ câu: "Tiên học lễ hậu học văn". Còn ở hải ngoại,
học sinh được dạy dỗ nhiều về trí dục và thể dục, phần đức dục có phần khiếm
khuyết, có nơi hầu như không có!
Sau khi tốt nghiệp, tiểu học trung học, hoặc là đại học, cũng có những
người, kém may mắn hơn, chưa kịp học xong, tất cả mọi người, đều phải bước qua,
ngưỡng cửa cuộc đời. Có người bước được, những bước chắc chắn, vững chải tốt
đẹp, thành công tốt đẹp, vui vẻ hạnh phúc.
Dưới góc cạnh cuộc đời, trong con mắt thế gian, người ta thường cho
rằng: đó là những người "có tài". Dưới cái nhìn
trong nhà đạo, đó là những người "có
phước".
Cũng có nhiều người, bước đi những bước, loạng quạng vào đời, có khi vấp
ngã, thiệt thòi thương đau, người đời gọi là "bất tài", hay là "vô
phước"!
Dù có tài hay có phước, dù bất tài hay vô phước, sau sáu mươi năm cuộc
đời, người sống lâu hơn, hơn kém trăm năm, người ta bắt đầu, cảm thấy mệt mỏi,
tuổi già sức yếu, lưng còm gối mỏi, da dẻ nhăn nheo, bệnh hoạn triền miên, cuối
cùng thì sao, kết thúc thế nào? Ít người có thời gian, có can đảm, chịu suy
nghĩ về ngày cuối cùng của cuộc đời mình.
Một nấm mồ với tấm mộ bia, hay một cái hủ đựng xương cốt với tấm biển
đồng, khắc ghi tên họ, bằng cấp chức tước, là cái phước cuối cùng, con người có
thể hưởng, lúc cuối đời!
Thế là xong hết! Xong hết thiệt rồi! Một đời đã
qua! Người nào cũng vậy! Ðời nào cũng vậy! Nơi nào cũng vậy! Thánh phàm cũng
vậy!
Trên thế gian này, từ ngàn xưa cho đến ngày nay, tất cả mọi người sinh
ra trên quả địa cầu này đều chấp nhận diễn tiến, tuần tự của cuộc đời mình như
vậy, sinh lão bệnh tử, không ai nghĩ là có thể làm bất cứ điều gì khác hơn
được. Cho nên, trong cuộc sống hằng ngày, con người thường đấu tranh, giành
giựt, để được phần thắng, phần lợi, phần tốt, phần hơn, phần phải về phía mình,
gia đình mình. Còn phần thua, phần thiệt, phần xấu, phần lỗ, phần quấy, dành
cho mọi người, họ có ra sao cũng mặc kệ, chẳng có gì quan trọng, chẳng có điều
gì đáng quan tâm, miễn sao, mình và gia đình mình vui sướng là được rồi!
Con người thường suy nghĩ đơn giản như vậy. Ðến khi nào chính mình gặp khổ nạn, bất trắc, tai họa, nguy biến, phiền
não, hệ lụy, con người bèn la hoảng lên, than trời trách đất, kêu gào thảm
thiết, van xin cầu khẩn, thánh thần thiên địa, phù hộ độ trì, cứu tai cứu khổ,
ban ơn ban phước, cho mình đều được, tai qua nạn khỏi, hết chuyện xui xẻo, qua
cơn khốn khó.
Khi qua được rồi, cuộc đời con người lại trôi nổi bềnh bồng, lại tiếp
tục đấu tranh giành giựt, không cần biết ngày sau mình sẽ ra sao!
Trong cuộc sống hằng ngày, để được sống còn, để được sung sướng, để được
hưởng thụ, dù quan niệm "đời hãy còn dài", hoặc suy nghĩ
"đời quá ngắn ngủi", con người sẵn sàng làm bất cứ điều gì, lợi mình
hại người, không cần đếm xỉa đến quyền lợi, danh dự, sự nghiệp, đời sống và gia
đình của người khác. Nhứt là đối với những người mình không ưa, và những người
không ưa mình, hoặc những kẻ oán thù, con người thường mang tâm niệm muốn cho
họ biến mất trên thế gian này, càng sớm càng tốt, cho khuất mắt mình. Con người
sẵn sàng, làm đủ thứ chuyện, đủ mọi thủ đoạn, mưu sâu kế hiểm, nghe lời xúi
bảo, thưa gởi kiện tụng, vu oan giá họa, để hại người đời, làm cho người khác,
thân bại danh liệt, suy sụp nguy khốn, gia đình tan nát, phiền não khổ đau, họ
mới hả dạ, họ mới vui lòng!
Lòng tham lam của con người vô cùng vô tận, được một đòi mười, được mười
đòi trăm, được trăm đòi triệu, một vốn bốn lời, nhứt bổn vạn lợi, được voi đòi
tiên, được tiên đòi tiền, được tiền đòi danh, được danh đòi thọ, trường sinh
bất tử, cải lão hoàn đồng, không muốn chết uổng. Than ôi, tâm địa người đời,
thực khó mà hiểu, thấu cho cùng được!
Tục ngữ có câu:
Dò sông dò biển dễ
dò.
Ðố ai lấy thước mà
đo lòng người.
Lòng sân hận của con người vô lượng vô biên, cao ngất trời xanh, một
điều không vừa ý có thể đòi lấy mạng người, hay đòi hủy hoại danh dự và đời
sống người khác, hoặc muốn cho người khác ở tù chung thân! Người nào không chịu
giúp mình, như mình mong muốn, dù gian hay ngay, mình phải ra tay, hãm hại họ
trước, bằng đủ mọi cách, không hề từ nan, nộp đơn thưa kiện, vu khống cáo gian,
đặt điều thêm bớt, làm đủ thứ chuyện, miễn sao người đó, khốn nạn điêu linh,
tán gia bại sản, sống khổ không yên, thiệt mới hả dạ!
Lòng si mê của con người vô bờ vô bến, những chuyện
hiểm nguy, tàn ác vô nhân, cũng đều dám làm, những lời độc hại, có thể giết
người, hãm hại người khác, cũng đều dám nói, mưu sâu kế độc, tinh vi khôn
lường, tàn bạo dã man, thỏa lòng tự ái, cũng đều dám nghĩ!
Khi mình gặp nạn, bởi tâm si mê, nhứt định trả thù, mong muốn người
khác, nhứt là kẻ thù, cũng phải khốn khổ, khốn nạn như mình, hoặc khổ hơn mình,
thiệt mới hài lòng!
Những hành động do tâm tham lam, những lời nói do tâm sân hận, những ý
nghĩ do tâm si mê thúc đẩy, quả thực đã tạo ra, không biết bao nhiêu, tội lỗi
nghiệp báo, khiến cho con người, xô nhau đẩy nhau, chìm đắm trong biển, phiền
não khổ đau, trầm luân sinh tử, đền trả quả báo, trong bao nhiêu kiếp, không
bao giờ dứt, không thoát ra được. Vì thế cho nên, chư Phật Bồ Tát, chư hiền
thánh Tăng, vì lòng từ bi, xuất hiện trên đời, để giúp chúng sanh, tự mình biết
rằng, đang sống trong mê, sống trong điên đảo, sống trong mộng tưởng, đến khi
lìa đời, con đường trước mặt, mờ mờ mịt mịt, không biết về đâu, đâm ra hoảng
hốt, sợ hãi khủng khiếp, thì đã quá muộn!
Tổ Sư Qui Sơn có dạy: "Tiền lộ mang mang vị tri hà vãng", chính là nghĩa đó vậy.
Người nào thức tỉnh, giác ngộ như vậy, xa hẳn
cơn mê, điên đảo mộng tưởng, không còn tạo nghiệp, tức là đạt được, cứu kính
niết bàn, mà thập phương tam thế chư Phật hằng tâm nguyện chỉ bày cho tất cả
chúng sanh.
A.
Trong cơn mê :
Có thể nói rằng: hầu hết mọi người, khi được sinh ra, trên trái đất này,
đều không biết mình, từ đâu đến đây, đến để làm gì, sau khi từ giả, sẽ đi về
đâu? Con người chỉ biết, cuộc đời hiện tại, cho nên cảm thấy, mấy mươi năm
sống, ở trên thế gian, quả là dài lắm, tưởng chừng mọi việc, đều như vậy mãi,
không hề thay đổi, không có nổi trôi. Ðến khi về già, nhìn lại cuộc đời, tưởng
là giấc mơ, nhưng mà quả đúng, thực là cơn mê.
Khi gặp hoạn nạn, phiền não khổ đau, khó khăn trắc trở, con người cầu
mong, mọi chuyện xui xẻo, trôi qua cho mau. Khi gặp an ổn, dễ dàng sung sướng,
suôn sẻ vui vẻ, con người cầu mong, cuộc đời mãi mãi, cứ y như vậy. Ðến khi
những chuyện, bất trắc bất thường, bất như ý muốn, xảy đến cho mình, người đời
đau khổ, vì những mất mát, vật chất tinh thần.
Chẳng hạn như là: buôn bán thua lỗ, mất tiền mất của, mất nhà mất
xe, mất việc làm tốt, đưa đến quẩn trí, mắc bệnh tâm thần, có thể mất mạng!
Chẳng hạn như là: người thân qua đời, từ giả ra đi, qua thế giới
khác, chúng ta đau khổ.
Chẳng hạn như là: người thân ngỏ ý, từ giả ra đi, lập cuộc sống
khác, chúng ta phiền não, cảm thấy chới với, không còn muốn sống, cảm thấy cuộc
đời, chỉ toàn màu đen, đen thủi đen thui, tối thủi
tối thui!
Con người không biết rằng cuộc đời hiện tại này chỉ là một đoạn, một mắc
xích trong chuỗi dài sinh tử luân hồi, nhiều đời nhiều kiếp. Cuộc đời hiện tại
chỉ là một dòng chuyển biến không ngừng.
Sau cơn mưa, trời lại sáng. Hết cơn bỉ cực, tới hồi thới lai. Trăng
tròn rồi khuyết. Bèo hợp rồi tan. Hoa nở rồi tan. Cuộc đời dâu biển. Không
có cái gì tồn tại vĩnh viễn. Không có việc gì kéo dài vĩnh cửu. Mọi sự mọi
việc, mọi vật mọi thứ, trên thế gian này, thay đổi đổi thay, liên tục liên
miên, trong từng sát na, từng giây từng phút, từng giờ từng ngày, từng tháng
từng năm.
Chẳng hạn như là: cái tấm thân này, nay khỏe mai đau, nay trẻ mai
già, nay còn mai mất.
Chẳng hạn như là: chính tâm tính mình, nay vui mai buồn, nay an mai
động, nay thiện mai ác, nay ác mai thiện, thường xuyên thay đổi. Con người
không ai có khả năng, cũng như không vị giáo chủ nào có thể, dừng được bánh xe
thời gian!
Con người chỉ có thể dùng trí tuệ bát nhã,
dừng bánh xe luân hồi nghiệp báo, nếu muốn, nếu giác ngộ. Nghĩa là chỉ khi
nào thức tỉnh, vượt qua cơn mê, con người mới hiểu được: tại sao mình phải
ngưng làm những việc bất thiện, tại sao mình phải ngưng nói những lời thô ác,
tại sao mình phải ngưng suy nghĩ những điều lợi mình hại người!
Còn trong cơn mê, những việc bất thiện dễ làm hơn những điều thiện,
những lời thô ác dễ nói hơn những lời êm dịu ngọt ngào, những điều lợi mình hại
người dễ suy nghĩ hơn những điều vị tha, vì ích lợi của người khác.
Trong cơn mê, con người sẵn sàng nhảy vào căn nhà lửa, mà cứ tưởng là
đang vui hưởng ngũ dục.
Căn nhà lửa chính là cái thân tứ đại của mình, đang bị lửa thời gian
thiêu đốt, từng giây từng phút, bị lửa tham lam, lửa sân hận, lửa si mê, thiêu
đốt qua từng cơn, qua từng cơn mê.
Căn nhà lửa cũng chính là cái thế giới đầy dẩy những cám dỗ, những cạm
bẫy hiểm nguy vô cùng. Con người luôn luôn mơ ước thụ hưởng ngũ dục thế gian
gồm có: tài, sắc, danh, thực, thùy. Con người luôn luôn mơ ước lắm của nhiều tiền, trúng số độc đắc, nhà cao cửa rộng, xe cộ đắt
tiền. Con người luôn luôn mơ ước được sắc đẹp mỹ miều, trẻ mãi không già.
Ai khen mình trẻ đẹp thì thích. Ai nói sự thực thì mích lòng mình. Con
người luôn luôn mơ ước được danh tiếng lẫy lừng, nhiều người biết đến, vỗ ngực
xưng tên, nhưng lại chẳng tài cán chi. Con người luôn luôn mơ ước được ăn ngon
mặc đẹp, sơn hào hải vị, không ngại giết hại, mạng sống sinh vật, bằng đủ mọi
cách, để được ăn ngon. Con người luôn luôn mơ ước được ngủ nghỉ thoải mái,
giường cao nệm tốt, đầy đủ tiện nghi.
Không được thỏa mãn ngũ dục, con người luôn luôn tìm đủ mọi cách, để
đoạt cho bằng được, bất chấp mọi thủ đoạn, dù phải hại người hại vật cũng chẳng
ngại, dù phải chà đạp người khác để hưởng lợi hay để bước lên đài danh vọng, dù
phải khen mình khinh người cũng chẳng sao, dù phải nhận người khác xuống bùn
đen cũng thấy thích thú. Chỉ vì ngũ dục mà con người tạo không biết bao nhiêu
là tội nghiệp, để rồi phải đền trả quả báo sau này, bởi vì trong cơn mê, mình
không hay biết đó thôi.
Trong cơn mê, con người tưởng rằng tấm thân tứ đại là "mình", quanh năm suốt
tháng, làm lụng vất vã, thức khuya dậy sớm, không từ bất cứ việc gì, miễn là
cung phụng cho tấm thân được no ấm, sung sướng mà thôi. Bởi vậy bất cứ ai động
đến tấm thân này, con người đều cảm thấy khổ đau, cảm thấy bị chạm tự ái, cho
nên phải trả thù, phải hại người khác, dù mười năm sau cũng chẳng muộn! Cho đến lúc thở hơi ra, mà chẳng có khả năng hít hơi khác vào, con người
mới biết tấm thân tứ đại này phải trở về với cát bụi, phải xuống nấm mồ
hay phải vào lò thiêu. Lúc đó, con người mới nhận biết được: tấm thân tứ đại
này không phải là "mình" thì đã quá muộn màng! Biết bao nhiêu tội
nghiệp đã tạo trong đời, để rồi phải đền trả quả báo sau này, bởi vì trong cơn mê, mình không hay biết đó thôi.
Trong cơn mê, con người tưởng rằng cái tâm suy nghĩ lăng xăng lộn xộn là
"mình". Bởi vậy khi tâm tham nổi lên, con người liền theo, bất chấp
thủ đoạn để thỏa mãn lòng tham, khi tâm sân nổi lên, con người liền theo, bất
chấp nhân nghĩa để thỏa mãn lòng sân, khi tâm si nổi lên, con người liền theo,
bất chấp lý lẽ để thỏa mãn lòng si.
Cho nên con người tạo không biết bao nhiêu là tội nghiệp, để rồi phải
đền trả quả báo sau này, bởi vì trong cơn mê, mình không hay biết đó thôi. Con
người suốt đời cứ bị cái vọng tâm lăng xăng lộn xộn sai khiến, điều khiển, quên
mất cái bản tâm thanh tịnh sẵn có từ lâu, ít ra cũng từ khi lọt lòng mẹ.
Sách có câu: "Nhân chi sơ tánh bổn thiện".
Trong cơn mê, những khi gặp hoạn nạn, con người bực tức, thù hận cuộc đời, chán ghét người khác, sẵn sàng trả thù, sẵn sàng gây đau khổ cho bất cứ ai, mà con người có thể làm được, để thỏa mãn tâm sân hận và si mê.
Con người thường không hiểu tại sao tai nạn xảy đến cho mình, không hiểu
tại sao có người đến chửi mắng mình, làm nhục mình, không hiểu tại sao người
thân từ giả, bỏ mình ra đi! Hằng ngàn hằng muôn câu hỏi "tại sao"
những chuyện như vậy, xảy ra thường xuyên, trong cuộc đời mình?
Con người không bao giờ chịu đáp lại bằng câu trả lời: Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng. Hoặc ít ra cũng
suy nghĩ được rằng: Lỗi
tại tôi, lỗi tại tôi một phần. Thông thường con
người nghĩ rằng tất cả đều do lỗi của người khác, lỗi của ai đâu không, tại
người này thế này, tại người kia thế khác, không có tại mình, chút xíu nào cả,
thậm chí có lúc bực quá, con người la lên: Tại ông trời đó.
Con người gặp tai nạn là do kém phước báu, và do con người đã gieo nghiệp nhân không tốt, trong kiếp trước hay kiếp này. Kiếp trước làm gì không tốt, con người chưa có tu chứng nên không thể biết được. Kiếp này tai nạn xảy ra, do con người có một phần bất cẩn trọng. Nếu không có nghiệp nhân xấu, không thể có nghiệp quả tự nhiên xấu được. Hãy thử suy nghĩ: tại sao tai nạn không xảy ra cho người này, người khác, mà lại xảy ra cho mình? Chuyện xui xẻo không xảy ra cho người khác, tại sao lại đến với mình? Không chịu suy nghĩ, không hiểu như vậy, con người sẽ hết sức tức giận kẻ gây ra tai nạn cho mình, kẻ gây ra phiền toái cho mình, kẻ gây ra thương tích cho mình, kẻ đã làm khổ làm nhục mình.
Không thấu hiểu được như vậy, con người sẽ đòi hỏi sự bồi thường quá
mức, do lòng tham lam của chính mình và lòng tham lam của những người chung
quanh, hay trong gia đình, thúc đẩy sai kiến, bất chấp mọi thủ đoạn, mọi mưu
kế, hại bất cứ người nào liên can, miễn đoạt được lợi! Nghĩa là con người lại
tiếp tục tạo tội nghiệp, gây quả báo cho đời sau, cho kiếp sau, tiếp tục trầm
luân, trong lục đạo sinh tử luân hồi, không biết đến bao giờ mới dứt! Bánh xe
luân hồi nghiệp báo chỉ dừng, không tiếp tục quay, khi con người qua cơn mê mà
thôi. Tỉnh người sau cơn mê, nghĩa là con người đã giác ngộ, sau đó sẽ được
giải thoát khỏi vòng trầm luân sinh tử luân hồi vậy.
Có câu chuyện sau đây để chúng ta cùng nhau suy gẫm:
Có hai vị thiền sư đi qua sông, gặp một chiếc thuyền chài đang lưới cá.
Mẻ lưới đầy ắp cá đang được kéo lên thuyền. Có một con cá ra sức vùng vẫy, nhảy
thoát khỏi lưới, rớt trở lại sông, bơi lội tung tăng, có vẻ mừng rở, vì mới
thoát nạn.
Vị thiền sư thứ nhứt nói:
Con cá giỏi thiệt, chỉ phóng một cái, thoát ra khỏi lưới!
Vị thiền sư thứ hai bèn nói:
Nếu con cá giỏi thiệt, sao lại để bị lưới?
Cũng vậy, con người thường bị lưới tình cảm, lưới tiền tài, lưới danh
vọng, lưới sắc đẹp, lưới ăn ngủ, nói chung là lưới ngũ dục của thế gian, vây
chặt, xiết chặt, nhưng có mấy ai muốn thoát ra khỏi đâu? Con người vẫy vùng bơi
lội trong màn lưới mê mờ đó, từ lúc còn bé thơ cho đến khi thành người lớn, lại
lấy làm thỏa thích vô cùng.
Ðến khi tuổi già sức yếu, nhiều người vẫn chưa có phước duyên thức tỉnh,
vẫn tiếp tục bơi lội trong lưới, không ngại tróc vẩy trầy vi, bám lấy tiền bạc,
danh vọng địa vị, cho đến hơi thở cuối cùng!
Những người thức tỉnh, giác ngộ, đều hết sức cố gắng, nhảy một cái ra
khỏi lưới, không được thì cố gắng lần thứ hai, thứ ba, cho đến khi nào, được
giải thoát mới thôi. Lúc được giải thoát, tức là lúc thoát ra khỏi lưới, con
người đã qua được cơn mê, đến bờ giác ngộ.
Nghĩa là trong cơn mê, bất chợt lúc nào đó, thấy được cảnh trần khổ đau
phiền não, chẳng hạn như người thân qua đời, con người liền giựt mình thức
tỉnh, hiểu rằng cuộc đời vui ít khổ nhiều, không phải "đời còn dài" như mình mộng tưởng, mình có thể ra đi
bất cứ lúc nào, bất cứ cách nào, bất cứ nơi đâu.
Cho nên con người liền quay đầu hướng thiện, xa lánh những cuộc vui giả
tạm của cuộc đời, xa lánh những bạn ăn nhậu đua đòi ngày trước, xa lánh những
cuộc tranh chấp, xa lánh những chốn bụi trần, xa lánh những nơi ồn ào náo
nhiệt, tìm nơi thanh tịnh, tìm gặp thiện hữu tri thức, để gặp Chánh Pháp, để
thấy Chánh Ðạo, để bắt đầu tu tâm dưỡng tánh, để cuối cùng qua được cơn mê ngàn
đời!
Con người thường hay nằm mơ. Cơn mơ có thể là các giấc mơ đẹp, có hoa có
bướm, trời cao mây xangió mát hiu hiu. Cơn mơ cũng có thể là các cơn ác mộng,
các giấc mơ hãi hùng, các giấc mộng ghê sợ. Lúc đó mình sẽ ú ớ la hét, tay chân
quờ quạng, nhưng không tỉnh được.
Trong cơn mơ, chuyện gì xảy ra, mình đều cho là thực. Nếu có người bên
cạnh đánh thức mình dậy, thì hay biết mấy. Cũng vậy, hiện nay, chúng ta đang
sống trong cơn mê ngàn đời, chúng ta đang sống trong điên đảo mộng tưởng, nếu
có người đánh mình thực đau, giúp mình thức tỉnh, thì hay biết mấy. Người này
có thể là người ơn, giúp đỡ mình hiểu được đạo lý, chỉ dẫn mình đường lối tu
tâm dưỡng tánh. Người này cũng có thể là kẻ thù người oán, luôn luôn hại mình,
làm mình điêu đứng, khốn khổ triền miên, hết làm chuyện này, đến gây chuyện
khác.
Trong kinh sách, hai hạng người này đều được gọi là thiện hữu tri thức. Hạng người trước, ví như thầy lành bạn tốt, chỉ dạy, giúp đỡ mình tận tâm,
tận sức tận tình, trên mọi phương diện, được gọi là bồ tát thuận hạnh, chuyên
tạo thuận cảnh, giúp đỡ người tu học. Hạng người thứ hai, ví như giám khảo,
hạch hỏi, tra xét, cật vấn, để chứng nhận mình đang ở trình độ tu học nào, tiến
bộ ra sao, có đạt gì không, được gọi là bồ tát nghịch hạnh, chuyên tạo nghịch
cảnh, giúp đỡ người tu học tiến bộ nhanh hơn.
B.
Sau cơn mê:
Người đã từng ngụp lặn trong biển mê, có nhiều phước duyên, gặp được
minh sư, gặp được Chánh Pháp, ví như được phao, giựt mình thức tỉnh, cảm thấy
từ lâu mình đã phí phạm cả quãng đời trong cơn mê, bèn hạ quyết tâm, tu tâm
dưỡng tánh, tìm ra đường đạo, nếm được thiền vị giác ngộ, giải thoát khỏi sự
trói buộc của dục lạc thế gian, cuộc sống được an lạc và hạnh phúc.
Sau cơn mê, con người được tâm khinh an, không còn lo âu, sợ hãi phập
phồng, thấp tha thấp thỏm, nếm được thiền vị giải thoát, không còn tâm tham,
không còn tâm sân, không còn tâm si, xa lìa hết thảy, điên đảo mộng tưởng.
Sau cơn mê, con người không còn suy nghĩ đến chuyện trả thù, tâm từ bi
hỷ xả phát triển cao tột, con người cảm thấy chúng sanh đau khổ, cũng như mình
đau khổ, không khác.
Sau cơn mê, con người không còn suy nghĩ đến lỗi lầm, hay tội lỗi của
người khác, không quan tâm đến quá khứ của người khác, luôn luôn quán xét tự
tâm, luôn luôn quan tâm đến những gì mình đang làm, đang nói, đang nghĩ mà
thôi. Người đã thức tỉnh, đã biết chuyển hóa, trở thành người tốt, tự lâu lắm
rồi, mình chẳng hay biết, còn mình thì sao, có gì tốt chăng, có gì hay chăng,
đã biết dừng nghiệp, chuyển nghiệp hay chưa?
Trong Kinh Pháp Cú, Ðức Phật có dạy:
Lấy oán báo oán, oán nghiệp chập chùng.
Lấy ơn báo oán, oán nghiệp tiêu tan.
Sau cơn mê, con người không còn ham thích những bửa ăn ngon miệng, trên
sự đau khổ của chúng sanh, không còn thích tìm giết những con vật sống, để thỏa
mãn cái khẩu vị, như lúc còn trong cơn mê. Tại sao vậy?
Bởi vì trong cơn mê, con người không hiểu được các sinh vật có thể là
người thân, từ nhiều đời nhiều kiếp của mình, vì tạo nhiều nghiệp báo trong cơn
mê, cho nên phải đọa lạc vào đường súc sinh, phải mang lông đội sừng, phải mang
vi mang vẩy. Những sinh vật đó cũng biết đau đớn, biết sợ hãi, biết chạy trốn,
khi bị rượt đuổi, bắt giết làm thịt.
Sau cơn mê, con người không còn bị tâm lăng xăng lộn xộn, tâm tham lam
dụ dẫn, tâm sân hận xui khiến, tâm si mê lôi kéo, bởi vì con người đã thức
tỉnh, đã có trí tuệ bát nhã, đã nhìn muôn sự mọi việc, đúng như thực tướng,
không còn mơ mộng viễn vông, không còn điên đảo mộng tưởng. Sau cơn mê, con
người đã hiểu tại sao mình phải tu tâm dưỡng tánh, tại sao mình phải nhẫn nhịn,
tại sao mình phải từ bi hỷ xả. Bởi vì không có gì quí hơn sự bình yên trong tâm
hồn.
Sống an lạc và hạnh phúc, được giác ngộ và giải thoát là mục đích cứu
kính của người theo đạo Phật, mặc dù trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta vẫn
phải tiếp xúc với cuộc đời, vẫn gặp những điều bất trắc, những cảnh ngộ bất như
ý. Qua cơn mê, mọi việc không còn thành vấn đề!
Trong kinh A Hàm, đức Phật có dạy: Thập nhị
nhân duyên, gồm có mười hai nhân duyên phát sinh muôn sự muôn việc, đó là: vô minh,
hành, thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, tử.
Thập nhị nhân duyên là giáo lý giảng dạy nguyên nhân nào sự việc này
sinh khởi, sự việc này sinh khởi đều có quan hệ với sự việc đã sinh khởi trước
đó.
Trong thập nhị nhân duyên, cơn mê của con người, từ muôn kiếp trước, gọi
là "vô minh".
Vô minh là nguyên nhân của mọi phiền não khổ đau, dẫn dắt chúng sanh
trôi lăn trong lục đạo luân hồi.
Vô minh là không sáng suốt, là si mê lầm lạc, là không nhận được thực
tướng của cuộc đời, là điên đảo mộng tưởng, là chấp ngã và chấp pháp.
Cho nên, muốn giải thoát khỏi vòng sinh tử luân hồi, chấm dứt phiền não
khổ đau, con người phải phá cho bằng được màn vô minh đen tối, tức là phải "qua cơn mê", phải thức tỉnh, bằng cách thắp sáng ngọn đuốc trí
tuệ bát nhã của mình qua Chánh Pháp.
Trong
Kinh Pháp Cú, Ðức Phật có dạy:
Hãy tự thắp đuốc lên mà đi.
Thắp lên với Chánh Pháp.
Tóm lại, một khi qua cơn mê, xa cuộc đời
bềnh bồng, xa mộng tưởng điên đảo, được cứu kính niết bàn, ta lại về bên nhau.
Ngày gió mưa không còn, nên đường đời thật dài, ta mặc tình rong chơi. Tỉnh
người sau cơn mê, ta thấy đời an lành, thấy mọi người hiền từ, nên đời đẹp như
tranh. Ta sẽ ươm thật nhiều, trái yêu thương ngọt ngào, hái đem cho mọi người.
Nghĩa là qua được cơn mê, chúng ta sẽ xa lìa được cuộc sống bềnh bồng,
điên đảo mộng tưởng, chúng ta không còn thấy mình tốt hơn người, không còn thấy
mình và người khác nhau.
Trái lại, sau khi lòng lắng xuống, không còn khổ đau phiền não, không
còn tức giận hận thù, không còn đố kỵ ganh tị, không còn thương ghét giận hờn,
không còn quay lưng ngoảnh mặt, chúng ta thấy được mọi người đều có "bản tâm thanh tịnh" như nhau, thấy được "tâm cảnh nhất
như", không khác.
Do đó, chúng ta đạt được cảnh giới cứu kính Niết bàn, an lạc hạnh phúc,
ngay cuộc sống hiện tại, chúng ta lại có thể về bên nhau, sống chung nhau theo
tinh thần lục hòa. Tại sao vậy?
Bởi vì, tỉnh người sau cơn mê, chúng ta thấy được vạn vật vũ trụ đồng
nhất thể, tuổi thọ của con người không hạn chế trong cuộc đời này, không phải
chỉ có trăm năm mà thôi.
Sống được với bản tâm thanh tịnh, không còn chịu ảnh hưởng của thời gian
và không gian, chúng ta mới thực sự thấy đường đời không giới hạn, chúng ta mặc
tình rong chơi, tiêu dao tháng ngày, an nhàn tự tại, ở khắp mọi nơi, không bị
ràng buộc, không còn phiền não, chẳng còn khổ đau, quên hết sự đời, an hưởng
cảnh giới niết bàn. Cho nên chúng ta thấy cuộc đời hết sức an lành.
Chúng ta nhìn mọi người với cặp mắt từ bi, cho nên thấy mọi người hiền
từ. Chúng ta nhìn thế gian với cặp mắt lạc quan, cho nên thấy đời đẹp như
tranh.
Từ đó, cuộc sống của chúng ta sẽ an lạc và hạnh phúc ngay hiện đời,
chúng ta sẽ sống với tâm lượng từ bi hỷ xả, đem yêu thương đến cho mọi người
chung quanh, chúng ta sẽ sống đời như lời Ðức Phật dạy, niết bàn cực lạc chính
là đây, không còn chờ đến sau khi từ giả cuộc đời, mới được niết bàn cầu
nguyện, phân ưu mộng tưởng, trên mặt báo chí! Tại sao vậy?
Bởi vì khi còn sống, chưa biết được niết bàn thế nào, thì làm sao, sau
khi chết, được niết bàn?
Muốn đạt được cảnh giới thanh tịnh của chư Phật chứng được, con người
phải thật cố gắng, kiên tâm trì chí, dũng kiệt mạnh mẽ, cắt đứt mọi cám dỗ của
cuộc đời.
Muốn đạt được an lạc và hạnh phúc trong cuộc đời hiện tại trên thế gian,
trong lúc chúng ta vẫn phải đối diện với muôn ngàn khó khăn, phải đối phó với
mọi hoàn cảnh bất trắc, bất như ý chung quanh, chúng ta phải sống thực với
chính mình, với chính bản thân mình, với tâm lượng khiêm tốn, thực hành hạnh từ
bi hỷ xả, và cố gắng giúp đỡ tất cả chúng sanh, sống chung quanh mình, đều được
thức tỉnh, giác ngộ, quay về với chánh đạo.
Trong Bát Nhã Tâm Kinh, Ðức Phật có dạy: Bồ đề tát đõa y bát nhã ba la mật đa cố, tâm vô quái ngại, vô quái ngại
cố, vô hữu khủng bố, viễn ly điên đảo mộng tưởng, cứu cánh niết bàn.
Nghĩa là chúng ta muốn phát tâm tu tập, để thoát khỏi phiền não khổ đau,
như các vị bồ tát đã làm, thì chúng ta phải nương theo trí tuệ bát nhã ba la
mật, tức là trí tuệ nhìn thấy thực tướng của các pháp trên thế gian, nói cách
khác là trí tuệ giúp chúng ta qua được cơn mê, qua được bể khổ nguồn mê, sớm
đến bờ giác ngộ.
Ðược trí tuệ bát nhã ba la mật, chúng ta nhìn cuộc đời đúng như thực,
không còn si mê lầm lạc, không còn điên đảo mộng tưởng, cho nên tâm không còn
quái ngại, không còn việc gì khủng bố được, không còn chuyện gì làm cho sợ hãi.
Từ đó chúng ta xa lìa điên đảo mộng tưởng, xa lìa cơn mê nhiều đời nhiều
kiếp, cũng như mây đen tan biến thì trăng sáng hiện tiền. Lúc đó, chúng ta hiểu
được, thấy được, ngộ được, đạt được, chứng được, sống được trong cảnh giới niết
bàn cực lạc, như lời chư Phật dạy, ngay tại thế gian này vậy.[]
Tỳ-Khưu Thích-Chân-Tuệ
cutranlacdao@yahoo.com
Kính mời quí vị xem bài viết "ÁI NGỮ" theo LINK:
http://phtq-canada.blogspot.com/2011/07/loi-noi-ai-ngu-cu-tran-lac-ao-tap-3.html
http://phtq-canada.blogspot.com/2011/07/loi-noi-ai-ngu-cu-tran-lac-ao-tap-3.html