120 Ảnh màu đẹp về đường phố Saigon trước 1975Bài viết là phần đầu tiên của bộ tuyển chọn những tấm ảnh màu đẹp nhất của Sài Gòn trước năm 1975. Điểm khác biệt của loạt bài này là những hình ảnh được tuyển chọn đều rất sắc nét, là những góc ảnh rực rỡ nhất của đô thành năm xưa mà bạn có thể chưa từng thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Dưới mỗi ảnh đều có thuyết minh về địa điểm, vị trí chụp ảnh để bạn đọc tiện so sánh với những góc đường thân thuộc của Sài Gòn ngày nay.
Hình chụp trung tâm quận ba Sài Gòn của tác giả William S. Fabianic. Đây là đường Phan Đình Phùng (nay là đường Nguyễn Đình Chiểu) lúc còn cho lưu thông 2 chiều. Đoạn trong hình là ngã tư Phan Đình Phùng và Trương Minh Giảng (nay là Trần Quốc Thảo).
Một góc ảnh đường Tự Do thập niên 1960, nhìn rất trang nhã và sạch sẽ. Từ thế kỷ 19 đến nay, đường Catinat/Tự Do/Đồng Khởi này vẫn luôn là tuyến đường sang trọng và đắt đỏ bậc nhứt Sài Gòn.
Đại lộ Thống Nhứt, con đường rộng rãi và thoáng mát bậc nhứt Sài Gòn với nhiều cây xanh, đi từ Thảo Cầm Viên, qua Vương Cung Thánh Đường, xuyên qua lòng Công viên Thống Nhứt để chạy thẳng vào dinh Độc Lập.
Nhà Hát, Opera House, được người Pháp xây đầu thế kỷ 20. Đến năm 1955, được chánh quyền Đệ Nhứt Cộng Hòa trưng dụng để làm tòa nhà Quốc Hội. Sau khi chánh quyền Ngô Đình Diệm sụp đổ, Quốc Hội bị giải tán trong thời kỳ quân quản 1963 đến 1967. Thời gian này Opera House được gắn cái biển là Nhà Văn Hóa như trong hình bên trên, được chụp vào năm 1964.
Sau năm 1967, nền Đệ Nhị Cộng Hòa được thành lập, cuộc Tuyển cử năm đó đã bầu lên quốc hội chính quy. Khác với nền Đệ Nhất Cộng hòa, Quốc hội lần này chia thành hai viện: Thượng viện và Hạ viện. Từ đó tòa nhà Opera House được đặt làm trụ sở Hạ Nghị Viện, còn Thượng Nghị Viện được đặt ở Hội Trường Diên Hồng.
Nhà BOQ ở đường Hai Bà Trưng năm 1965. BOQ là Bachelor Officer Quarters, là bản doanh dành cho các sĩ quan Mỹ độc thân. Nhà này vốn là khách sạn Brink Hotel, sau năm 1965 được sử dụng làm trú quán cho các sĩ quan Mỹ.
Ngoài các BOQ thì còn có BEQ (Bachelor Enlisted Quarters) là bản doanh dành cho các binh sĩ độc thân. Theo thống kê, chỉ riêng vùng Sài Gòn – Gia Định có hơn 100 BOQ và BEQ.
Nữ sinh trường Lê Văn Duyệt đi học về ngang qua Lăng Ông (lăng của Đức Thượng Công Lê Văn Duyệt) ở Bà Chiểu – Gia Định.
Công trường Mê Linh năm 1965. Đây là nơi tàu Pháp thả neo khi đổ bộ chiếm thành Gia Định năm 1863.
Thời VNCH, nơi giao lộ này được đặt tên là Công Trường Mê Linh, và con đường dẫn từ chỗ này về đến Phú Nhuận được đặt tên là Hai Bà Trưng, là 2 anh hùng dân tộc đã đặt kinh đô tại Mê Linh. Cùng hướng ra Công trường Mê Linh còn có đường Thi Sách, là tên của phu quân Trưng Trắc, cũng là một phần nguyên nhân cuộc khởi nghĩa.
Từ năm 1962, ở vị trí công trường này có xây dựng một tượng đài Hai Bà Trưng, nhưng chỉ 1 năm sau đó bị đập bỏ để xây dựng tượng đài Trần Hưng Đạo vẫn còn đến ngày nay.
Các biển quảng cáo ở phía trước chợ Bến Thành này đã trở thành hình ảnh quen thuộc trong các tấm ảnh Sài Gòn xưa.
Continental Palace, khách sạn sang trọng đầu tiên của Nam Kỳ được hoàn thành năm 1880. Kiến trúc, nội thất cũng như cách bài trí bên trong đều theo tiêu chuẩn của một khách sạn hạng sang tại Paris, tạo cảm giác quen thuộc cho du khách ở một đất nước xa lạ.
Nơi này đã đón rất nhiều vị khách nổi tiếng không thể kể hết, từ ông hoàng nước Nga cho đến đại thi hào Ấn Độ Tagor, nhà văn Andre Malraux, Somerset Maugham, diễn viên điện ảnh Catherine Deneuve, người mẫu Kate Moss, cựu Tổng thống Pháp Chirac…
Khách sạn Nam Đô đường Nguyễn Thái Học năm 1969.
Cảnh sát công lộ trên đại lộ Lê Lợi. Phóa xa là tòa nhà 5 lầu, tầng trệt là tiệm cơm Thanh Bạch, lầu một đến lầu hai thuộc về nhà hàng và khiêu vũ trường Olympia (tên cũ là Thiên Hương). Kê bên đó là Y viện Sài Gòn được xây dựng từ năm 1903, thường được gọi là Nhà thương thí.
Năm 1937 nhà thương thí được tái thiết rồi mang tên bác sĩ Dejean de la Bâtie. Ông Hứa Bổn Hỏa (tức chú Hỏa) góp chi phí để xây dựng lại nhà thương, nên người Sài Gòn cũng gọi đây là nhà thương Chú Hỏa. Hiện nay, nơi này là Đa khoa Sài Gòn tại số 125, đường Lê Lợi, P Bến Thành, Q1.
Góc đường Tự Do – Ngô Đức Kế (tên thời Pháp là Catinat – Vannier) với 1 tòa nhà nổi tiếng là Saigon Palace Hotel, hiện nay là Grand Hotel. Ở tầng trệt của Khách sạn Saigon Palace này là hiệu may COYA nổi tiếng.
Một đoạn đường Tự Do năm 1966. Dãy nhà trong hình nằm giữa Nguyễn Thiếp và Lê Lợi, gắn liền một khối với Phòng Thông Tin Đô Thành.
Cổng mái vòm có đường hẻm xuyên qua tòa nhà để đi thông qua đại lộ Nguyễn Huệ. Bên trong là khu thương mại và có hàng quán. Ngày nay lối đi này vẫn còn với các hàng bán đồ lưu niệm cho du khách. Bên phải của hình có thể thấy có Tiệm đồng hồ Longines, là tiệm hàng hiệu độc nhất dành cho giới siêu giàu.
Đường Hồng Thập Tự năm 1968, đoạn giao với đường Công Lý (ngày nay là ngã 4 Nguyễn Thị Minh Khai – Nam Kỳ Khởi Nghĩa). Đoạn kẽm gai là bờ tường của Dinh Độc Lập. Thời điểm này đang xảy ra biến cố Mậu Thân nên kẽm gai giăng khắp thành đô.
Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH, ngày nay là trụ sở Quân Khu 7 đường Hoàng Văn Thụ
Nhà Quốc Tế (International House) ở số 71 Nguyễn Huệ, một câu lạc bộ của người Mỹ do đại sứ quán quản lý.
Vương Cung Thánh Đường, được người dân gọi là Nhà Thơ Đức Bà được chụp từ phía đường Duy Tân (nay là Phạm Ngọc Thạch)
Công viên Chi Lăng trên đường Tự Do năm 1965, đoạn gần Lê Thánh Tôn. Ngày nay công viên này đã bị Vincom chiếm dụng. Đây là công viên độc đáo, được xem là một vườn treo nằm ngay giữa trung tâm sầm uất nhất của đô thành, trên con dốc góc Tự Do – Lê Thánh Tôn (nay là Đồng Khởi – Lê Thánh Tôn).
Góc ngã 3 đường Tự Do – Hồ Huấn Nghiệp năm 1965. Hướng nhìn đâm ra công trường Mê Linh.
Góc ngã tư lâu đời nhất của Sài Gòn, giao giữa 2 đại lộ Nguyễn Huệ và Lê Lợi, xưa là Chaner và Bonard, 2 con đường xa hoa bậc nhất của Nam Kỳ. Ở giữa là hồ nước bùng binh Bồn Kèn, sau này gọi là Bùng Binh Cây Liễu. Phía bên kia là Thương Xá Tax nhìn ra đại lộ Nguyễn Huệ với dãy kiosque thương mại. Góc ảnh này thể hiện được Sài Gòn đẹp, phồn hoa nhưng cũng thật bình yên.
Ngã 4 Tự Do – Nguyễn Thiếp. Người chụp đang đứng ở đường Tự Do để chụp con đường Nguyễn Thiếp có chiều dài chỉ khoảng 90m, phía bên kia thông ra đại lộ Nguyễn Huệ. Con đường này thời Pháp mang tên là Carabelli. Từ năm 1955, chính quyền đổi lại thành tên Nguyễn Thiếp – một danh sĩ của nhà Tây Sơn. Tuy nhiên không hiểu sao từ sau năm 1975, con đường này lại tên là Nguyễn Thiệp.
Từ đại lộ Lê Lợi nhìn vào đường Công Lý (nay là Nam Kỳ Khởi Nghĩa) hướng ra Bến Chương Dương. Phía trước là giao lộ Công Lý – Huỳnh Thúc Kháng. Bên trái giao lộ này ngay nay là tòa nhà Saigon Centre – trung tâm thương mại Takashimaya.
Dòng người đang qua đường trên đại lộ Nguyễn Huệ. Thật khó tin khi tấm hình này được chụp năm 1969, và trang phục của những “thanh niên” trong ảnh không khác gì hiện nay
Giao lộ của 2 đại lộ lớn nhất Sài Gòn là Lê Lợi và Nguyễn Huệ. Tòa nhà màu trắng bên trái là REX Hotel.
Ngân hàng Pháp Hoa ở góc Hàm Nghi – Hải Triều. Ngày nay tòa nhà này và 2 tên đường vẫn còn giữ nguyên, trở thành trụ sở của ngân hàng BIDV.
Đại lộ Thống Nhất dẫn vào Dinh Độc Lập khi vẫn còn kiến trúc cũ được xây dựng từ năm 1868, ban đầu ban tên là Dinh Norodom. Công trình này tồn tại được gần 100 năm thì bị phá hủy sau một vụ binh biến, bị sập một góc. Sau đó dinh được thay thế bằng một kiến trúc khác được kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế và còn lại cho đến ngày nay.
Người Sài Gòn xưa trước chợ Bến Thành. Trang phục của các cô các bác rất tân thời.
Một chiếc Citroen DS19
Áo dài thiếu nữ Sài Gòn. Ngày xưa, hình như cứ bước ra đường là phụ nữ Sài Gòn xưa đều mặc áo dài. Bên trái hình là Bùng Binh Bồn Kèn, bên phải là Thương xá TAX một thời kỷ niệm.
Xóm nhà ngói ở Sài Gòn năm 1966
Đường Tổng Đốc Phương năm 1969 (nay là đường Châu Văn Liêm). Hình được một cựu binh người Úc chụp từ cư xá Capitol. Giữa bùng binh giao lộ giữa Tổng Đốc Phương và Hồng Bàng là tượng đài Chiến sĩ vô danh.
Chợ Bến Thành hơn nửa thế kỷ trước
Kẹt xe ở đại lộ Lê Lợi vào một dịp Tết Nguyên Đán
Đại lộ Nguyễn Huệ vào một dịp lễ Giáng Sinh, Kiosk 2 bên đường đang bày bán các đồ trang trí Noel
Các loại xe đang nép một bên để đoàn xe tang đi qua
Đường Trương Công Định năm 1965, nay là đường Trương Định
Ngã tư Thống Nhứt – Pasteur, nhìn về phía Dinh Độc Lập, đường Công Lý.
Ngã 6 Phù Đổng, lúc này vẫn chưa có Tượng đài Phù Đổng Thiên Vương (đại diện cho binh chủng thiết giáp). Khu nhà bên trái hình ngày nay là khách sạn 5 sao New World.
Đại lộ Nguyễn Huệ, bên trái là đường Nguyễn Văn Thinh (nay là Mạc Thị Bưởi). Khu nhà ngay góc ngã 3 ngày nay là cửa hàng Hoàng Phúc, bên cạnh đó là chung cư 42 Nguyễn Huệ, ngày nay vẫn còn và trở thành một khu hàng quán độc đáo thu hút giới trẻ đến “check in”.
Ngã 3 Chi Lăng xưa, giao giữa 2 đường Chi Lăng và Nguyễn Văn Học, nay đổi thành Phan Đăng Lưu – Nơ Trang Long. Hình này nhìn về phía chợ Bà Chiểu. Bên trái là đường Nguyễn Văn Học, đi tới một chút là toà hành chánh tỉnh Gia Định, nay là UBND Quận Bình Thạnh. Dãy nhà bên phải là trường vẽ, nay là Đại Học Mỹ Thuật, kế đến là bưu điện và điện lực Gia Định, trường THCS Trương Công Định rồi đến đường Đinh Lê Văn Duyệt. Sau 1975, đoạn Lê Văn Duyệt này trở thành đường Đinh Tiên Hoàng nối dài. Hồi tháng 9 năm 2020, đường này chính thức trở lại mang tên Lê Văn Duyệt như xưa.
Cầu Tân Thuận 1 được Pháp xây dựng 1905, bắt qua dòng kênh Tẻ đổ ra sông Sài Gòn. Năm 1992, cầu này bị xuống cấp nặng, chính quyền thuê một công ty Pháp sang sửa chữa nâng cấp và vẫn còn hữu dụng cho đến nay sau hơn 100 năm. Ngày nay cầu này gọi là cầu Tân Thuận 1 nối Q4 qua Q7, bên cạnh cầu Tân Thuận 2 được xây năm 2005.
Rạp Casino ở đường Pasteur, góc gần đường Lê Lợi.
Ngã 3 đường Công Lý & Thống Nhứt năm 1965. Bên phải của hình là Dinh Độc Lập, bên trái hướng về Nhà Thờ. Ngày nay 2 con đường này đổi tên thành Nam Kỳ Khởi Nghĩa – Lê Duẩn
Góc đường Trần Hưng Đạo và Nguyễn Thái Học ở Q1. Ngày nay, 2 tên đường này vẫn giữ nguyên
Ngã ba Chi Lăng – Nguyễn Văn Học (Ngã ba trường Vẽ). Ngày nay là ngã ba Phan Đăng Lưu – Nơ Trang Long
Đường Pasteur đoạn giao với đại lộ Thống Nhứt. Tòa nhà đằng sau biển cấm hình tròn ở giữa hình là trụ sở Sài Gòn Xe Hơi Công Ty (nhà sản xuất xe la Dalat) nằm ở góc đường Thống Nhứt – Duy Tân (nay là Lê Duẩn – Phạm Ngọc Thạch). Tòa nhà này trước đó là trụ sở hãng xe Pháp Citroën. Sau này đã bị đập bỏ để xây dựng Diamond Plaza như hiện nay.
Xe cộ tấp nập trên đường Công Lý (nay là NNKN) ở đoạn vừa đi qua đường Gia Long (nay là Lý Tự Trọng). Nhà ở bên trái màu trắng chính là một phần của khuôn viên dinh Gia Long.
Các loại xe đậu trước Tòa Đô Chánh, khu vực công viên Đống Đa, với các biểu ngữ ca ngợi quan hệ hữu hảo giữa Việt Nam và Đài Loan. Tòa nhà màu vàng (Sanyo) là thương xá Eden
Đường Nguyễn Tri Phương ở Chợ Lớn. Đoạn này ngay phía trước Cửa hàng PX (Post Exchange – hệ thống phân phối hàng hóa dành cho quân đội Mỹ) nên có xuất hiện của xe quân sự Mỹ.
Sài Gòn năm 1968 ở trước Hạ Nghị Viện, công trường Lam Sơn – khu vực nhộn nhịp nhất Sài Gòn. Người đàn ông ở góc phải ăn mặc và đeo kính nhìn rất sành điệu, trong túi phồng ra có thể là chiếc điện thoại Iphone 12 Pro Max đời 2020 (hoặc có thể đó là một bao thuốc lá)
Công trường Mê Linh ở đầu đường Hai Bà Trưng, đoạn giao với Bến Bạch Đằng. Đây là nơi đặt tượng Hai Bà Trưng trước năm 1963. Sau năm 1963, vì người ta cho rằng tượng đài Hai Bà Trưng có gương mặt được chế tác giống với mẹ con bà Nhu nên bị giật sập, chỉ còn lại phần đế. Từ phần đế đó, tượng đài Trần Hưng Đạo được dựng lên và vẫn còn cho đến nay
Đài phun nước ở đoạn giao của 2 đại lộ lớn nhất Sài Gòn là Nguyễn Huệ và Lê Lợi, là nơi thường được gọi là Bùng binh Cây Liễu, Bùng binh Bồn Kèn, là hình ảnh quen thuộc với người Sài Gòn trong gần 100 năm, cho đến khi nó bị phá hủy năm 2014 để thi công phố đi bộ Nguyễn Huệ. Tuy nhiên từ năm 2019, bùng binh và đài phun nước đã được khôi phục ở vị trí chính giữa ngã 4 sầm uất nhất Sài Gòn này.
Trên đường Công Lý vừa đi qua khúc Phan Thanh Giản. Ngôi trường bên phải là Marie Curie. Chiếc màu xanh là Chevrolet Biscayne 1962, là mẫu xe giá rẻ của dòng sedan cỡ lớn được Chevrolet sản xuất từ 1958-1975
Cũng trên đường Công Lý, đi đến một đoạn nữa thì gặp trường Lê Quý Đôn ở bên tay phải
Đại lộ Lê Lợi nhìn về phía Hạ Nghị Viện. Dãy nhà bên trái là một phần của Bộ Công Chánh
Góc ngã 4 Lê Lợi – Pasteur có toà nhà Viễn Đông chuyên kinh doanh hàng điện tử. Ở tầng trệt, ngay bên phải của Viễn Đông có một nhà nhỏ không biển hiệu, giăng bạt ở hiên để bán nước mía, nên người ta vẫn thường gọi là Nước mía Viễn Đông.
Ảnh chụp Sài Gòn năm 1967, chưa rõ tên con đường này
Tòa nhà bên trái là trụ sở của Sở Hỏa Xa (địa chỉ ở số 2, Hàm Nghi) điều hành hệ thống tàu lửa của thành phố Sài Gòn. Hiện nay tòa nhà này vẫn còn, là cơ sở của Tổng công ty đường sắt Việt Nam, nằm ở đầu đường Hàm Nghi
Ngã tư Pasteur – Gia Long (nay là Lý Tự Trọng). Bên trong tường rào trắng bên tay phải là dinh Gia Long
Công viên Đống Đa đầu đại lộ Nguyễn Huệ, đằng trước Tòa Đô Chánh. Cái tên Đống Đa được đặt để kỷ niệm trận thắng Ngọc Hồi – Đống Đa của vua Quang Trung – Nguyễn Huệ, tương tự cách đặt tên của công trường Lam Sơn ở đầu đại lộ Lê Lợi cách đó không xa.
Nhà thờ Huyện Sỹ ở đường Lê Lai – Bùi Chu (nay là Tôn Thất Tùng). Nhà thờ này do ông bà Lê Phát Ðạt, tức Huyện Sỹ, hiến đất và xuất 1/7 gia tài để xây dựng vào đầu thế kỷ 20. Ông Huyện Sỹ cũng là ông ngoại của Nam Phương Hoàng Hậu
Bên phải hình là đường Lê Lai. Góc nhà Kim Hoa ngày nay là quản phở 2000 nằm đối diện với chợ Bến Thành
Một góc đường Lê Lai. Phía bên phải là khuôn viên ga xe lửa cũ, nay là công viên 23/9
Sài Gòn 1963 ở ngã 4 Lê Lợi – Nguyễn Huệ, góc dưới bên phải là bùng binh Bồn Kèn. Thời này vẫn còn những xe tải có mui làm bằng tre lợp lá như thấy trong hình.
Vỉa hè đường Tự Do, phía xa là giao lộ Tự Do – Nguyễn Văn Thinh (nay là Đồng Khởi – Mạc Thị Bưởi)
Đường Bùi Thị Xuân, đoạn ra ngã ba với đường Cống Quỳnh. Xe xích lô đang đi về phía Bệnh Viện Từ Dũ tại góc Cống Quỳnh và Hồng Thập Tự (nay là NTMK). Ngày nay, chỗ cây xanh góc ngã 3 là Coop Mart Cống Quỳnh
Ngã tư Đề Thám – Bùi Viện, còn có tên là Ngã tư Quốc tế. Ngày nay đường Bùi Viện cũng thực sự trở thành một “con đường quốc tế” khi trở thành phố ăn uống tập trung rất nhiều khách Tây (còn gọi là phố Tây)
Công trường Mê Linh năm 1965 ở bên sông Sài Gòn. 3 cái trụ giữa hình từng là phần chân của tượng đài Hai Bà Trưng đã bị phá hủy năm 1963, sau đó được thay bằng tượng đức Trần Hưng Đạo và vẫn còn cho đến ngày nay.
Một đoạn của đường Lê Lai năm 1965
Hình chụp từ PLAZA BEQ ở số 135 đại lộ Trần Hưng Đạo. BEQ là bản doanh dành cho các binh sĩ Hoa Kỳ ở Sài Gòn. (BOQ là dành cho sỹ quan Hoa Kỳ). Đường xéo bên trái là Đề Thám, bên phải là Nguyễn Thái Học và Trần Hưng Đạo
Dãy nhà dài bên phải ảnh là trên đường Đề Thám, ngay phía sau nhà thờ Tin Lành. Ở phía góc trên bên phải cũng nhìn thấy được KS Metropole và BV Hải Quân Mỹ. Ở phía xa gần giữa đường chân trời nhìn thấy các ống khói của nhà máy điện Chợ Quán…
Đại lộ Trần Hưng Đạo, phía trước là ngã tư Trần Hưng Đạo – Đề Thám với nhà thờ Tin Lành ở bên trái hình. Dãy nhà bên phải là rạp Nguyễn Văn Hảo
Từ một khách sạn trên đường Võ Tánh (nay là Nguyễn Trãi) nhìn qua ga xe lửa cũ (nay là công viên 23/9).
Villa ở số 88 đường Nguyễn Du, góc ngã tư với đường Pasteur
Ga xe lửa và đường Lê Lai nhìn từ tầng 5 Cư xá sĩ quan Mỹ Walling Hotel trên đường Phạm Ngũ Lão
Giao lộ Duy Tân – Thống Nhứt, nay là Phạm Ngọc Thạch – Lê Duẩn. Tòa nhà bên phải là trụ sở Sài Gòn Xe Hơi, sau này mọc lên cao ốc Diamond Plaza.
Đường Phạm Ngũ Lão, bên phải là ga xe lửa (nay là công viên 23/9)
Đường Tôn Thất Thuyết quận 4, chạy dọc bờ phía bắc của Kinh Tẻ
Nhà màu trắng bên phải là Ambassador Hotel, đằng trước đó là bãi đậu xe phía sau của Opera House (lúc này là trụ ở Quốc Hội). Phía bên trái hình là trụ sở công ty điện lực nằm trên đường Hai Bà Trưng
Ngã tư Nguyễn Duy Dương – Hồng Bàng, gần chợ An Đông
Góc Lê Lai – Phan Chu Trinh ở đoạn quảng trường Quách Thị Trang, liền kề với ga xe lửa cũ
Dòng xe đông đúc trên đại lộ Nguyễn Huệ. Phía xa là Tòa Đô Chánh. Hình của Henry Bechtold chụp khoảng năm 1969
Tòa đại sứ Mỹ trên đường Thống Nhứt, hình chụp năm 1969 của Henry Bechtold
Đại lộ Thống Nhứt, 2 tuần trước Tết Mậu Thân 1968. Hình ảnh của Dave De Milner
___________
