Đức Phật đã giác ngộ
điều gì và giải thoát
như thế nào?
Đức Phật cứu độ chúng sanh, ban phước cho chúng sanh như thế nào?
Con người có quyền
tự do lựa chọn tín ngưỡng hay tôn giáo
thích hợp.
http://phtq-canada.blogspot.com/2019/12/giac-ngo-va-giai-thoat.html
http://phtq-canada.blogspot.com/2015/11/tap-san-tu-bi-tri-tue-phtq30-tet-nguyen.html
Thư Ngỏ
Ban Biên-Tập VP. Phật-Học Tịnh-Quang Canada
Kính thưa Quí vị độc giả,
Chư Tôn Đức Ban
Biên Tập VP. PHTQ
trân trọng cảm
niệm
công đức và phước đức
của tất cả Quí vị
phát tâm bảo trợ truyền bá chánh pháp.
Từ xưa đến nay,
cứ mỗi dịp năm hết tết đến,
nhà nhà nô nức
đón xuân về,
người người cầu
nguyện năm mới gặp được nhiều điều tốt đẹp hơn.
Đó là nét đẹp văn
hóa truyền thống dân tộc,
tín ngưỡng dân
gian phổ biến.
Tuy nhiên, đối
với người tu học theo Phật,
mỗi dịp năm mới
đến, hành giả cần nên quán chiếu,
tuệ giác đã sáng
tỏ được bao nhiêu rồi, sau bao nhiêu năm sống trong u mê theo nếp sinh hoạt xã
hội và theo sự hướng dẫn sai lầm của chư tăng trong chùa chiền, cứ chạy theo
danh lợi qua các hình thức cúng kiến mê tín, nghi lễ phức tạp.
Con người quên đi
cốt tủy đạo Phật
là
đạt được đời sống
hiện tại an lạc hạnh phúc.
Mục đích cứu cánh
của đạo Phật
là
tu tâm dưỡng tánh
để giác ngộ và
giải thoát.
Để hiểu rõ cốt
tủy và mục đích cứu cánh
của đạo Phật,
con người nhất
thiết phải nắm vững
các lời dạy của
đức Phật qua giáo lý căn bản:
1. cuộc đời khổ nhiều hơn vui
2. sự sự vật vật luôn luôn biến đổi không ngừng qua các bước
sinh trụ dị diệt hay sinh lão bệnh tử
và
3. vô ngã chính là niết bàn ngay tại thế gian.
Để thực hành lời
dạy của đức Phật, con người theo nhiều tông phái khác nhau
tùy theo căn cơ, hoàn cảnh hay sở thích.
tùy theo căn cơ, hoàn cảnh hay sở thích.
Để hướng dẫn các khóa
lễ, khóa tu đông người, dưới hình thức tôn giáo, chùa chiền
cần phải xử dụng các pháp khí như chuông mõ kinh kệ, các nghi thức như tụng kinh,
niệm Phật, trì chú, tọa thiền, kinh hành, thiền hành, bát quan trai, sám hối.
cần phải xử dụng các pháp khí như chuông mõ kinh kệ, các nghi thức như tụng kinh,
niệm Phật, trì chú, tọa thiền, kinh hành, thiền hành, bát quan trai, sám hối.
Tuy nhiên
các chùa chiền
lợi dụng tín tâm bá tánh
tạo ra sự linh
thiêng huyền bí
qua các lễ hội
quán âm, cung nghinh phật ngọc,
trai đàn bạt độ,
chẩn tế cô hồn,
vớt vong trên
biển như vớt bèo.
Đó là
các tà pháp
xâm nhập thiền
môn, không có trong kinh sách.
Con người có quyền tự do lựa chọn tín ngưỡng hay tôn giáo thích
hợp.
Bản chất con người có tâm tốt hiền lương.
Tuy nhiên,
Bản chất con người có tâm tốt hiền lương.
Tuy nhiên,
cuộc sống bon
chen, đấu tranh đầy bất trắc, bất như ý, và danh lợi dẫn dắt đến chỗ sai lầm.
Con người bị dụ
dẫn bởi các hình thức mê tín phi chánh pháp ứng hợp với tâm tham sân si, nhưng
xa rời chánh pháp.
Các hình thức
cúng kiến, lễ nghi trong các chùa xưa nay đều do con người bày đặt ra, không có
gì gọi là linh thiêng huyền bí.
Các tôn tượng,
kinh sách hay các ngôi chùa, cũng chỉ là phương tiện truyền bá đạo pháp, không
có gì gọi là linh thiêng huyền bí.
Ngay cả chư vị tu
sĩ cũng chỉ là con người tu hành, giúp đỡ bá tánh cùng tu theo lời Phật dạy.
Tu sĩ và bá tánh
cùng mê tín, không học hiểu,
không thực hành
lời Phật dạy,
nên cả hai cùng sai lạc.
nên cả hai cùng sai lạc.
Tuy nhiên, vấn đề
khó khăn xưa nay, đâu là lời Phật dạy, đâu là kinh điển thật.
Tóm lại,
bá tánh muốn tu
theo Phật, phải ngộ đạo
và tránh xa các
chùa, các nhà sư chuyên tổ chức hành hương, văn nghệ, cơm chay gây quỹ, các
loại lễ hội, pháp hội phi chánh pháp, ồn ào, lóc cóc leng cheng lùng tùng
xèng.[]
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Ban Biên Tập VP. PHTQ.CANADA
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Như vậy, Đức Phật cứu khổ thế gian này bằng cách nào? Bằng hình thức ban phước theo lời cầu nguyện, van xin chăng? Bằng cách cứu độ cho những ai thờ phượng chăng? Bằng cách cứu độ cho những ai tụng vài thời kinh, niệm vài câu A Di Đà Phật, hay đọc vài bài chú chăng?
Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật có dạy:
Vì tâm đại từ đại bi, thương tất cả chúng sanh trầm luân trong sanh tử, Đức Phật đem Chánh Pháp, là những điều Ngài đã giác ngộ được, giảng dạy trong nửa thế kỷ, ví như để lại những bản đồ cho tất cả chúng sanh biết con đường, biết phương pháp tu tập. Bất cứ ai áp dụng đúng đắn, kiên trì, đều được giải thoát khỏi vòng sanh tử luân hồi.
Cuộc đời đầy dẫy những chuyện khổ đau, chúng sanh chìm đắm trong biển khổ, khiến cho nước mắt trong nhiều đời nhiều kiếp có thể so sánh với nước bốn biển lớn. Con người mãi mê đấu tranh, giành giựt, hận thù, bon chen, hơn thua trong cuộc sống, do lòng tham lam, sân hận, si mê, mà quên đi những khổ đau, cho đến khi nhắm mắt lìa đời, cũng chưa giác ngộ được. Đó là nguyên nhân dẫn dắt chúng ta vào vòng sanh tử luân hồi.
Thế nào là "chấp ngã"?
Chúng ta đã hiểu cái thân xác tứ đại không phải là mình, vậy còn cái tâm suy nghĩ, tính toán, suy lường có phải là mình chăng? Thực ra, cái tâm đó cũng không phải là "mình". Tại sao vậy? Bởi vì, có lúc chúng ta suy nghĩ rất hiền lành, thánh thiện, muốn giúp đỡ mọi người, muốn bố thí cúng dường, muốn trở thành người hoàn toàn tốt. Nhưng cũng có nhiều lúc, chúng ta tính toán, suy lường, muốn hơn người khác cho thỏa lòng ganh tị, đố kyﬠmuốn thấy người khác suy sụp, gặp nạn cho thỏa lòng hơn thua, ganh ghét, tị hiềm. Vậy thử hỏi chúng ta là người thiện hay bất thiện? Chúng ta là một hay là hai?
Dù là khởi tâm thiện, hay khởi tâm bất thiện, chúng ta cũng khổ đau. Lúc tâm thiện khởi lên, muốn làm người tốt, muốn giúp đỡ người khác mà không được, thí dụ chúng ta muốn cứu người thân bị bệnh nan y, thầy thuốc đã bó tay, chúng ta sẽ đau khổ. Lúc tâm bất thiện khởi lên, muốn thấy người khác khổ đau, nguy nan, khốn đốn, mà họ vẫn cứ bình an, chúng ta sẽ đau khổ. Đàng nào chúng ta cũng đau khổ cả! Lòng tự ái cao là một dạng của tâm chấp ngã. Do tâm tham ái, chấp ngã một cách mù quáng, chúng ta đã, đang và sẽ tạo tội tạo nghiệp không biết bao nhiêu trong nhiều đời nhiều kiếp. Đó là nguyên nhân dẫn dắt chúng ta vào vòng sanh tử luân hồi.
Thí dụ trong gia đình, nếu người cha không nhận thấy lỗi của mình, chỉ biết la mắng con cái vì chúng không theo ý muốn của mình, bất chấp ý kiến của chúng, thì người cha đó chắc chắn sẽ phiền não đau khổ và làm cho mọi người trong gia đình cũng phiền não đau khổ theo. Chúng ta nên biết hai thế hệ khác nhau thì ý kiến, sự suy nghĩ, cảm giác đều khác nhau. Hơn nữa, chúng ta đừng chấp chặt các quan niệm xa xưa, cổ lổ, lạc hậu, không còn hợp thời nữa. Cứ chấp chặt như vậy chỉ đưa đến phiền não và khổ đau mà thôi. Chuyện vợ chồng cũng vậy. Chuyện cộng đồng cũng vậy. Chuyện quốc gia xã hội, cho đến chuyện thế giới, cũng không khác, chỉ vậy thôi. Khi bất cứ chuyện gì xảy ra, người nào, bên nào cũng có một phần lỗi, không nhiều thì ít, không bên nào vẹn toàn, không người nào toàn vẹn. Hiểu được như vậy, làm được như vậy, chúng ta sẽ bớt khổ đau nhiều lắm.
Trong cuộc sống gia đình cũng như ngoài xã hội, điều quan trọng là chúng ta phải biết quên mình vì người, thì mới có an lạc và hạnh phúc. Còn nếu tâm ý quá ích kỷ, chỉ biết có mình, gia đình mình, đoàn thể mình, tôn giáo mình, cái gì cũng vì mình hết trơn, thì chỉ có phiền não và khổ đau mà thôi. Muốn có một gia đình hạnh phúc, người cha phải biết hy sinh, lo lắng mọi nhu cầu vật chất lẫn tinh thần cho cả gia đình, người mẹ cũng phải biết hy sinh những vui thích cá nhân, hòa hợp với nhịp sống chung của gia đình, con cái phải biết nhớ ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, phải biết nghe lời dạy dỗ, phải biết báo hiếu.
Trên thế gian này, người chủ muốn công nhân viên làm việc nhiều, nhưng phát lương ít; ngược lại, công nhân viên muốn làm việc ít, nhưng lãnh lương nhiều. Thế là đấu tranh và đau khổ! Trên thế gian này, người ta thường nhớ rất kỹ đã làm ơn, giúp đỡ cho bất cứ ai, bất cứ ở đâu, bất cứ lúc nào; nhưng lại không muốn nhớ bất cứ ai đã làm ơn, giúp đỡ mình. Trên thế gian này, trâu cột ghét trâu ăn, được làm vua thua làm giặc, có ít xích ra nhiều, chuyện bé xé ra to, chuyện có nói không, chuyện không nói có, lấy oán báo ân, ăn cháo đá bát, được chim bẻ ná, được cá quăng nôm, khen mình khinh người, là những "chuyện như thị", tức là những sự thực đương nhiên, không cần ngạc nhiên, nhiều không thể kể hết được. Hiểu được như thế và đừng làm như thế, chúng ta sẽ mỉm cười và bớt đau khổ nhiều lắm!
Chúng ta thường mơ ước, cầu nguyện cho cuộc đời được bình an, không sóng gió. Nhưng làm sao có thể như vậy được? Thực ra, cuộc đời cũng giống như mặt biển cả, sóng gió triền miên, khi nhiều sóng khi ít sóng, ít khi sóng lặng gió yên, cơn sóng này qua đi, thì cơn sóng khác lại đến. Việc này chưa xong, thì việc khác lại xảy đến. Điều quan trọng hơn cả là chúng ta cần nên biết áp dụng Chánh Pháp, để ứng xử mọi sự mọi việc, với tâm thiền định, bình tĩnh, thản nhiên, chấp nhận, thì chúng ta sẽ giảm bớt khổ đau. Do tâm tham ái, chấp pháp một cách mù quáng, chúng ta đã, đang và sẽ tạo tội tạo nghiệp không biết bao nhiêu, trong nhiều đời nhiều kiếp. Đó là nguyên nhân dẫn dắt chúng ta vào vòng sanh tử luân hồi.
Trong Kinh A Di Đà, Đức Phật dạy:
Khinh an là tâm nhẹ nhàng, an lạc khi dứt trừ các phiền não, các cố chấp nặng nề, thoát ra ngoài vòng tục lụy của thế gian. Niệm là tâm luôn luôn nhớ nghĩ đến chư Phật, đến tất cả chúng sanh, vì tâm từ bi hỷ xả mà hành trì giới luật, làm các việc phước thiện. Định là tâm luôn luôn bình thản, không tán loạn, an nhiên, tự tại. Xã là tâm buông bỏ tất cả những hệ lụy của cuộc đời, tất cả những thành kiến, định kiến, thiên kiến, biên kiến, tà kiến, ác kiến, thường kiến, đoạn kiến, không chấp chặt những tư tưởng chật hẹp, ích kỷ.
* Mọi sự việc do nhân duyên sinh và cũng do nhân duyên diệt. Một cuốn sách do các nhân duyên có người viết, có giấy mực, có thợ in ấn, có thợ đóng bìa mà hình thành. Đến khi do các nhân duyên bị mối mọt ăn, bị lửa đốt, bị thấm nước, cuốn sách đó sẽ bị hủy hoại. Cuốn sách không phải tự nhiên mà có, không phải tự nhiên mà mất! Đó là lý nhân duyên.
* Mọi sự mọi việc không phải tự nhiên mà phát khởi. Có người hỏi thì mới có người đáp. Có người ăn quà mới có người bán quà. Có người bán quà mới có người ăn quà. Có chửi mắng người mới bị ăn bạt tai. Có chơi xấu người mới bị người chơi xấu. Có gió mới có sóng. Có sinh sự thì sự mới sinh. Có chuyện này xảy ra, mới có chuyện kia xảy ra, rồi có chuyện nọ xảy ra tiếp theo, cứ như thế liên tục không bao giờ dứt. Đó là lý duyên khởi, trùng trùng duyên khởi.
2) Chánh tư duy là sự suy nghĩ chân chánh, theo đúng lẽ thực, không lợi mình hại người. Sự suy nghĩ này không bị chi phối bởi thành kiến, định kiến, thiên kiến, biên kiến, tà kiến, ác kiến, đoạn kiến, thường kiến.
3) Chánh ngữ là lời nói chân chánh, không lợi mình hại người, không thêu dệt, gây hiềm khích giữa các cá nhân hay tập thể, không xu nịnh, không trái lẽ thực, không thiên vị. Lời nói này dễ nghe, đem lại niềm vui cho kẻ khác, không bị chi phối bởi ác kiến, thành kiến, biên kiến, đoạn kiến, thường kiến. Người có chánh ngữ là người không nói những lời khiến kẻ khác đau khổ, phải xức dầu cù là, phải uống thuốc nhức đầu, dù cho họ là người thân hay kẻ thù hoặc bất cứ ai chăng nữa! Người có chánh ngữ là người biết giữ chữ tín, được lòng tin yêu của mọi người. Khi cần nói, chỉ nói pháp vô sanh, không nói pháp sanh diệt, thị phi.
4) Chánh nghiệp là hành động tạo nghiệp chân chánh, không mưu cầu lợi mình hại người. Dù cho người có hành động không tốt đối với mình, chúng ta cũng không có hành động trả đủa, vì làm như vậy chúng ta đâu có khác gì hơn người. Người ta viết báo chửi bới, vu cáo, bôi lọ, nhục mạ, phỉ báng. Chúng ta biết đó là hành động không chân chánh, thì chúng ta đừng làm y như vậy đối với người.
5) Chánh mạng là mạng sống, cuộc sống chân chánh. Nghĩa là chúng ta chỉ làm những nghề chân chánh, không xâm phạm mạng người, tổn hại mạng vật để sinh sống. Người có chánh mạng là người sống cuộc đời có ý nghĩa, lợi mình lợi người, không lường gạt ai, không ăn không ngồi rồi, không sống bám vào kẻ khác, không sống bám vào xã hội, luôn luôn có tâm niệm phục vụ chúng sanh là cúng dường chư Phật.
6) Chánh tinh tấn là sự siêng năng, chuyên cần, chăm chỉ chân chánh, tức là làm tất cả những việc thiện và tránh tất cả việc bất thiện, luôn luôn tu tâm dưỡng tánh, không lúc nào ngơi nghỉ, mệt mõi, buông lung hay thối tâm.
7) Chánh niệm là luôn luôn khắc chế tâm niệm bên trong, bên ngoài luôn luôn tránh sự đấu tranh, cãi vã. Chư Tổ có dạy:
8) Chánh định là sự bình tĩnh sáng suốt, do tam nghiệp thanh tịnh, do quán tâm từ bi để dẹp trừ lòng sân hận, mở rộng tình thương, do quán thân bất tịnh để dẹp trừ lòng tham ái, do quán lý nhân duyên để dẹp trừ lòng si mê, ngã chấp và pháp chấp, do quán giới phân biệt để khi sáu căn tiếp xúc với sáu trần, không khởi sáu thức, không sanh vọng niệm và do quán sổ tức, đếm hơi thở ra thở vào, để dẹp trừ tâm loạn động, tâm lăng xăng lộn xộn.
Người có chánh định do giữ gìn giới luật, sẽ phát sanh trí tuệ bát nhã, đưa đến giác ngộ và giải thoát. Đó là tam vô lậu học "Giới-Định-Tuệ". Ngoài ra, chúng ta cũng đã biết dù khởi niệm thiện hay bất thiện cũng đều dẫn đến khổ đau, bởi vì vẫn còn kẹt hai bên, tức là nhị biên, người đời gọi là hai thái cực. Cho nên, Đức Phật dạy "Pháp Môn Bất Nhị", giúp chúng ta lặng hết những tâm niệm dù thiện hay bất thiện, để không còn phiền não và khổ đau, để được an lạc và hạnh phúc, để được về cõi tây phương cực lạc, để được giác ngộ và giải thoát.
Tóm lại, chúng ta biết những điều Đức Phật chứng ngộ và giảng dạy, được gọi là Chánh Pháp ghi trong các kinh điển, ví như các bản đồ giúp nhân loại biết phương pháp tu tập, để được giác ngộ và giải thoát, để được cuộc sống an lạc và hạnh phúc hiện đời. Chánh Pháp không dành riêng cho bất cứ ai, dù là Phật Tử hay không, dù là tu sĩ xuất gia hay cư sĩ tại gia. Mặc dù có người thờ phượng Đức Phật, tin tưởng Đức Phật mà không học hiểu Chánh Pháp, không áp dụng Chánh Pháp, thì cũng không ích lợi gì hiện đời cả.
Có câu chuyện giáo lý tối thượng thừa như sau: Có một anh mù, đến thăm người bạn, đến lúc trời tối mới ra về. Người bạn đưa cho cây đèn. Anh mù bèn nói không cần, bởi vì đối với anh, trời sáng cũng như tối, ban ngày cũng như ban đêm, không có gì khác, không phân biệt được gì cả. Người bạn khuyên hãy cầm cây đèn, để người khác thấy mà tránh. Anh mù nghe có lý bèn nhận cây đèn và ra về. Trên đường về, có người đi đụng phải anh. Anh mù bèn la lên: bộ không thấy cây đèn tôi đang cầm đây hay sao? Người kia đáp: Cây đèn của anh đã tắt từ lâu rồi!
Thế mới biết chúng ta cần
cây đèn của chính chúng ta, để giúp chúng ta tai qua nạn khỏi, để giúp chúng ta
giác ngộ và giải thoát khỏi vòng trầm luân, sanh tử luân hồi. Cây đèn do người
khác trao cho, có khi không được hữu dụng. Cây đèn luôn luôn hữu dụng đó phải
là cây đèn của chính chúng ta. Cây đèn đó chính là trí tuệ bát nhã của tất cả
mọi người chúng ta vậy. [ ]
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Canada 2019.12.03
Kính thưa Quí Vị,
Mỗi người đều có sự
suy nghĩ theo nghiệp lực của cá nhân. Miễn bàn luận. Miễn tranh cãi.
Tuy nhiên, nếu suy
nghĩ như câu trích dẫn này, thật không khác đạo Thiên Chúa. Chúa là CHA. Thiên
đàng là NHÀ.
Thánh thần là ANH EM.
Con người do tội tổ tông ngỗ nghịch, không nhận Thiên chúa là Cha.
Trích: "Cũng vậy, Tây Phương Cực Lạc là nhà ta, Phật Di Đà là cha
ta, tất cả Bồ Tát là anh em ta, nhưng ta là đứa con hư, đứa con nghỗ nghịch, đã
trốn nhà, bỏ cha chạy theo bạn bè làm việc tổn mình, hại người gây xáo trộn
trong xã hội đã bao phen".
Kính thưa Quí Vị,
1. Không phải đạo nào
cũng tốt.
2. Không phải nhà sư
nào cũng có trình độ tu và học giống nhau.
3. Nên ghi nhớ: Mục
đích cứu cánh của đạo Phật là giác ngộ và giải thoát, chứ không phải là cầu
nguyện như các đạo thần quyền khác. Chẳng hạn như đạo Chúa (bất kể chi nhánh
nào như: English Catholic, Roman Catholic, Christian, Orthodox, Jehovah's
Witness,...)
4. Không phải nhà sư
nào cũng có trình độ giác ngộ và giải thoát như nhau, dù nhà sư đó tu hành trên
100 năm.
Do đó, người muốn theo
đạo Phật phải có trí tuệ, phải học hiểu giáo lý, phải nhận ra điều nào là chân
lý nên theo, điều nào là tà pháp trộn lẫn với chánh pháp nên loại trừ. Không
nên ai nói gì cũng tin, cũng theo và nhất là không nên thần tượng bất cứ nhà sư
nào, dù là các nhà sư nổi tiếng, hay lãnh đạo các giáo hội.
Kính chúc Quí vị sớm
nhận ra chân lý ngay trước mắt, ngay trước mặt, sớm giác ngộ và giải thoát, chớ
nên tiếp tục giấc mơ ban ngày, do các nhà sư giảng dạy, dẫn dắt vào tà dạo bởi
tà pháp, nghe giống như chánh pháp.
NAM MÔ BỔN SƯ THÍCH CA
MÂU NI PHẬT
Kính thư,
VP. PHAT-HOC
TINH-QUANG CANADA
Kính mời tham khảo
https://phtq-canada.blogspot.com/2019/12/niem-phat-cau-vang-sanh.html llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
VP.PHTQ.CANADA
VP.PHTQ.CANADA
trân
trọng cảm niệm chư vị thân hữu khắp nơi.
Mục đích cứu cánh của đạo Phật là:
Mục đích cứu cánh của đạo Phật là:
Giác Ngộ và Giải Thoát.
Tuy nhiên, để phổ biến giáo lý đạo Phật trong quảng đại bá tánh thế gian,
dưới hình thức của một tôn giáo, đạo Phật chia ra nhiều tông phái.
Thờ cúng và cầu nguyện là hình thức chung của nhiều tôn giáo.
Người theo đạo Phật tùy duyên lựa chọn tông phái thích hợp để tu tập.
Thời gian và công phu tu tập sẽ giúp cho bá tánh hiểu rằng:
các tông phái chỉ là phương tiện
Tuy nhiên, để phổ biến giáo lý đạo Phật trong quảng đại bá tánh thế gian,
dưới hình thức của một tôn giáo, đạo Phật chia ra nhiều tông phái.
Thờ cúng và cầu nguyện là hình thức chung của nhiều tôn giáo.
Người theo đạo Phật tùy duyên lựa chọn tông phái thích hợp để tu tập.
Thời gian và công phu tu tập sẽ giúp cho bá tánh hiểu rằng:
các tông phái chỉ là phương tiện
- không nên cố chấp bảo thủ, nếu muốn giác ngộ được chân lý (sự
thật hiển nhiên).
Kính mời chư vị thân hữu cùng tham khảo:
GIÁC NGỘ VÀ GIẢI THOÁT
Kính mời chư vị thân hữu cùng tham khảo:
GIÁC NGỘ VÀ GIẢI THOÁT
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
GIÁC NGỘ VÀ GIẢI THOÁT
(Cư Trần Lạc Đạo Tập 2)
Tỳ-Khưu
Thích-Chân-Tuệ
Trên thế gian này, đạo Phật đã có mặt hơn hai ngàn
năm trăm năm lịch sử, khởi thủy từ Á châu truyền sang Âu châu và hiện nay đang
phát triển mạnh mẽ tại Mỹ châu và Úc châu. Song song với đà phát triển của khoa
học hiện nay, dân chúng ở các xứ văn minh và tiến bộ đang dần dần mất sự tin
tưởng nơi các tôn giáo chủ trương thần quyền, thiếu căn cứ khoa học, giải thích
mọi sự mọi việc qua đức tin nơi thượng đế mà thôi. Cùng với sự phát triển của
khoa học, dân chúng ở các quốc gia Âu Mỹ Úc ngày càng đối diện với các khủng
hoảng tinh thần, do nhiều áp lực, nhiều khó khăn, dồn dập xảy ra trong cuộc
sống hằng ngày. Khoa học ngày càng đáp ứng tối đa các nhu cầu, những tiện nghi
vật chất của con người. Trong khi đó, các tôn giáo hiện diện tại đây từ trước,
không đáp ứng được những nhu cầu tinh thần, những vấn đề tâm linh của con
người.
Cho nên, dân chúng ở các quốc gia Âu Mỹ Úc đã và
đang hướng về tìm hiểu giáo lý của đạo Phật và thực hành những lời dạy của Đức
Phật trong đời sống hằng ngày. Từ đó, họ tìm được sự an lạc và hạnh phúc, ngay
trong đời sống đầy dẫy những bất trắc và phiền não khổ đau. Họ phát tâm tu tập
một cách tích cực, dưới nhiều hình thức, tu sĩ hay cư sĩ tại gia, họ viết sách,
dịch kinh Phật Giáo để phổ biến cho mọi người cùng hiểu biết, để được giác ngộ
và giải thoát. Nghĩa là họ đến với đạo Phật bằng trí tuệ, chứ không phải chỉ
bằng niềm tin mà thôi.
* * *
Trong Kinh A Hàm, Đức Phật có dạy:
"Tin tưởng Như Lai
mà không hiểu Như Lai,
tức là phỉ báng Như Lai
vậy".
Nghĩa là nếu chúng ta đến với Như Lai, tức là đến
với Đức Phật chỉ bằng niềm tin, chỉ biết tin tưởng Đức Phật như là một vị giáo
chủ đầy quyền năng, có thể ban phước như lời cầu nguyện của chúng ta, có thể
ban cho chúng ta và gia đình một cuộc sống bình an, như ý, mà không chịu học
hiểu giáo lý, tìm hiểu những lời dạy của Đức Phật, để áp dụng vào đời sống hằng
ngày, tức là chúng ta phỉ báng Đức Phật. Tại sao vậy?
Bởi vì, nếu cầu nguyện, khấn vái, van xin, nhưng
không toại nguyện, không công hiệu, không hữu hiệu, không hiệu quả, không kết
quả như ý hoặc không có được đáp ứng gì cả, chúng ta sẽ nghĩ là Đức Phật không
linh thiêng, niềm tin không còn, dễ theo ngoại đạo. Chắc chắn ai ai cũng biết:
cuộc đời của các vị giáo chủ của các tôn giáo trên thế gian này đều không có
bình an một cách tuyệt đối, theo cái nhìn tầm thường của chúng ta, các vị vẫn
gặp chuyện bất trắc, vẫn bị người khác nhục mạ, vu cáo, ám sát, bỏ tù, xử án,
kết tội, thậm chí giết chết thê thảm như một tội phạm hình sự! Như vậy, các vị
giúp chúng ta được như ý, như lời cầu nguyện, khấn vái, van xin của chúng ta
bằng cách nào? Cuộc đời của Đức Phật cũng gặp những chuyện như vậy, cũng trải
qua các giai đoạn của cuộc sống như mọi người khác trên thế gian: sanh, già,
bệnh, chết.
Như vậy, Đức Phật cứu khổ thế gian này bằng cách nào? Bằng hình thức ban phước theo lời cầu nguyện, van xin chăng? Bằng cách cứu độ cho những ai thờ phượng chăng? Bằng cách cứu độ cho những ai tụng vài thời kinh, niệm vài câu A Di Đà Phật, hay đọc vài bài chú chăng?
Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật có dạy:
"Hãy tự thắp đuốc
lên mà đi.
Thắp lên với Chánh
Pháp".
Nghĩa là tất cả chúng ta hãy tìm hiểu giáo lý của
Đạo Phật một cách tường tận, rồi áp dụng vào đời sống hằng ngày. Hãy đem ngọn
đuốc trí tuệ của mình mồi với ngọn đuốc Chánh Pháp, để được giác ngộ và giải
thoát, để được an lạc và hạnh phúc ngay hiện đời. Đức Phật Thích Ca đã trải qua
những tháng năm tu tập và giác ngộ ngay dưới cội cây bồ đề, trên thế gian này.
Sau đó, Đức Phật sống trọn cuộc đời, trong cảnh giới an lạc và hạnh phúc, tự
tại và giải thoát, dù cho cuộc đời cũng gặp những sóng gió khó khăn, nhưng Đức
Phật không cảm nhận phiền não và khổ đau như tất cả chúng sanh khác.
Vì tâm đại từ đại bi, thương tất cả chúng sanh trầm luân trong sanh tử, Đức Phật đem Chánh Pháp, là những điều Ngài đã giác ngộ được, giảng dạy trong nửa thế kỷ, ví như để lại những bản đồ cho tất cả chúng sanh biết con đường, biết phương pháp tu tập. Bất cứ ai áp dụng đúng đắn, kiên trì, đều được giải thoát khỏi vòng sanh tử luân hồi.
Toàn bộ Chánh Pháp của Đạo Phật nhằm mục đích chỉ
rõ cái khổ của cuộc đời, nguyên nhân gây ra đau khổ, tiếp theo chỉ rõ cảnh giới
niết bàn tịch diệt và con đường dẫn chúng ta đến cảnh giới an lạc đó.
Trong kinh sách gọi đó là "Tứ Diệu Đế",
gồm có: khổ, tập, diệt, đạo.
Đó chính là cách
Đức Phật cứu độ chúng sanh, ban
phước cho chúng sanh vậy.
Do đó, chúng ta hãy tìm hiểu:
Tứ Diệu Đế là gì?
Đức Phật đã giác ngộ
điều gì
và
giải thoát như thế
nào?
* *
1) Điều trước tiên Đức Phật giác ngộ: cuộc đời là
khổ. Thực vậy, chúng ta ai ai cũng đều công nhận cuộc đời "khổ nhiều vui
ít". Những niềm vui trong cuộc sống thực là hiếm hoi. Trái lại, những điều
phiền não, đau khổ, bất trắc, bất như ý, bất toại nguyện thì quá nhiều. Ngoài
cái khổ vì thiếu ăn, thiếu mặc của những người nghèo đói do thiếu phước báo,
cái khổ đến với mọi người trên khắp thế gian, không phân biệt già, trẻ, lớn,
bé, nam phụ lão ấu, địa vị, học thức, giàu nghèo, địa phương, sắc tộc, tôn
giáo, vua chúa hay thường dân, đời này hay đời trước. Cái khổ chung của tất cả
mọi người trên thế gian đó là những gì?
Đó chính là chúng ta khổ vì: sanh, già, bệnh, chết.
Chúng ta khổ vì sanh ra trong cuộc đời dẫy đầy những chuyện bất như ý, khó
khăn, đấu tranh, sóng gió và gian nan, vì tuổi già sức yếu, đi đứng khó khăn,
vì bệnh hoạn đau đớn triền miên, vì cái chết đến bất ngờ, không như ý. Chúng ta
muốn được luôn luôn bình an, trẻ mãi không già, khỏe mãi không đau, sống mãi
không chết, nhưng nào có ai được như vậy đâu? Chẳng những chúng ta khổ vì sanh,
già, bệnh, chết, chúng ta còn khổ vì xa lìa người thân thương, vì gặp những
người không ưa, những kẻ oán thù, vì cầu nguyện, van xin nhiều quá, mà chẳng
được gì, vì ngũ ấm xí thạnh, nghĩa là cái thân xác ngày một to béo nặng nề một
cách khổ sở, và quan trọng hơn, chúng ta khổ vì cái vọng tâm điên đảo đảo điên,
cái vọng tưởng lăng xăng lộn xộn, thay đổi từng giây từng phút, không lúc nào
ngừng nghỉ, ví như con vượn chuyền cây, như con ngựa chạy rong, như con trâu
giẫm đạp lúa mạ của người.
Cái tâm ý điên đảo đảo điên, cái vọng tưởng lăng xăng
lộn xộn, tạo tội tạo nghiệp này, là nguyên nhân chính dẫn chúng ta vào vòng
sanh tử luân hồi.
Làm sao hàng phục và an trụ được cái tâm ý này
chính là trọng tâm của đạo Phật.
Trong kinh A Hàm, Đức Phật có dạy:
"Cuộc đời là biển
khổ. Nước mắt chúng sanh nhiều hơn bốn biển lớn".
Cuộc đời đầy dẫy những chuyện khổ đau, chúng sanh chìm đắm trong biển khổ, khiến cho nước mắt trong nhiều đời nhiều kiếp có thể so sánh với nước bốn biển lớn. Con người mãi mê đấu tranh, giành giựt, hận thù, bon chen, hơn thua trong cuộc sống, do lòng tham lam, sân hận, si mê, mà quên đi những khổ đau, cho đến khi nhắm mắt lìa đời, cũng chưa giác ngộ được. Đó là nguyên nhân dẫn dắt chúng ta vào vòng sanh tử luân hồi.
2) Đạo Phật nhận định cuộc đời là biển khổ, nhưng
không đưa tới quan niệm tiêu cực, bi quan, yếm thế, chán đời. Đức Phật dạy
chúng ta nhận định như vậy để thức tỉnh, để tìm phương cách giải thoát, không
còn chìm đắm trong những cơn vui giả tạm, ngắn ngủi, những danh vọng, quyền
tước, vật chất của thế gian. Cũng như một vị thầy thuốc chẩn bệnh, định bệnh để
tìm ra nguyên nhân gây bệnh và tìm cách chữa trị. Cho nên, ngay sau đó, Đức
Phật chỉ rõ nguyên nhân gây ra khổ đau.
Trong Kinh Viên Giác, Đức Phật có dạy:
"Con người vì vô minh cho nên có hai thứ chấp:
chấp ngã và chấp pháp.
Đó là hai nguyên nhân chính gây ra phiền não và khổ
đau của cuộc đời".
Khi nào hiểu được một cách rõ ràng và phá trừ được
hai nguyên nhân chính gây ra khổ đau, chúng ta sẽ tìm được an lạc hạnh phúc
thực sự trong cuộc sống hiện tại.
Thế nào là "chấp ngã"?
Chấp ngã có hai phần: vật chất và tinh thần. Về vật
chất, chúng ta chấp cái thân xác tứ đại mấy chục ký lô này là "mình".
Về tinh thần, chúng ta chấp cái tâm suy nghĩ, tính toán, suy lường là chính
"mình". Nếu có người hỏi: chúng ta là ai? Chúng ta liền chỉ vào thân
mình và trả lời: Tôi đây nè! Thực ra, cái xác thân tứ đại giả tạm này đâu phải
là "mình". Cái xác thân tứ đại bao gồm những chất: đất, nước, gió,
lửa, tụ hội với nhau trong một thời gian, từ khi cha mẹ sinh ra, cho đến khi
chúng ta thở ra, mà không muốn hít vào nữa, thì ô hô tử vong! Thời gian đó ít
năm, nhiều năm, ngắn dài tùy theo nghiệp duyên của mỗi người. Người đời thường
gọi đó là: số mạng, định mạng, hay số mệnh, định mệnh.
Có người được vài chục năm. Có người chỉ trong hơi thở! Lúc đó, hơi thở trở về với gió, hơi ấm trở về với vũ trụ, các chất lỏng như máu, mủ, nước tiểu trở về với nước, các chất cứng như thịt, xương trở về với đất. Cái gì là "mình" đây? Còn lại chỉ là cái xác không hồn, cái tử thi bất động. Cái xác thân tứ đại của chúng ta tan rã, trở về với tứ đại của vũ trụ. Nói nôm na là: cát bụi trở về với cát bụi. Thậm chí, ngay khi còn sống hiện nay, nếu chúng ta không vay mượn tứ đại bên ngoài để bồi bổ từng ngày, từng giờ, từng phút, từng giây, thì chúng ta đâu tồn tại được. Luôn luôn mượn không khí thở ra hít vào, lát lát mượn ly nước, ngày ngày mượn vài ba chén cơm. Cái thân tứ đại muốn khỏe thì khỏe, muốn đau yếu thì đau yếu, chúng ta không thể làm chủ nó như ý muốn của chúng ta được. Vậy mà chúng ta cứ chấp chặt cái thân xác tứ đại là "mình", chúng ta dành trọn cuộc đời để yêu mến, cung phụng, săn sóc nó, thì quả là chúng ta quá mê muội, đang sống trong mộng tưởng, trong cơn mê, mà không biết đó thôi.
Có người được vài chục năm. Có người chỉ trong hơi thở! Lúc đó, hơi thở trở về với gió, hơi ấm trở về với vũ trụ, các chất lỏng như máu, mủ, nước tiểu trở về với nước, các chất cứng như thịt, xương trở về với đất. Cái gì là "mình" đây? Còn lại chỉ là cái xác không hồn, cái tử thi bất động. Cái xác thân tứ đại của chúng ta tan rã, trở về với tứ đại của vũ trụ. Nói nôm na là: cát bụi trở về với cát bụi. Thậm chí, ngay khi còn sống hiện nay, nếu chúng ta không vay mượn tứ đại bên ngoài để bồi bổ từng ngày, từng giờ, từng phút, từng giây, thì chúng ta đâu tồn tại được. Luôn luôn mượn không khí thở ra hít vào, lát lát mượn ly nước, ngày ngày mượn vài ba chén cơm. Cái thân tứ đại muốn khỏe thì khỏe, muốn đau yếu thì đau yếu, chúng ta không thể làm chủ nó như ý muốn của chúng ta được. Vậy mà chúng ta cứ chấp chặt cái thân xác tứ đại là "mình", chúng ta dành trọn cuộc đời để yêu mến, cung phụng, săn sóc nó, thì quả là chúng ta quá mê muội, đang sống trong mộng tưởng, trong cơn mê, mà không biết đó thôi.
Chúng ta đã hiểu cái thân xác tứ đại không phải là mình, vậy còn cái tâm suy nghĩ, tính toán, suy lường có phải là mình chăng? Thực ra, cái tâm đó cũng không phải là "mình". Tại sao vậy? Bởi vì, có lúc chúng ta suy nghĩ rất hiền lành, thánh thiện, muốn giúp đỡ mọi người, muốn bố thí cúng dường, muốn trở thành người hoàn toàn tốt. Nhưng cũng có nhiều lúc, chúng ta tính toán, suy lường, muốn hơn người khác cho thỏa lòng ganh tị, đố kyﬠmuốn thấy người khác suy sụp, gặp nạn cho thỏa lòng hơn thua, ganh ghét, tị hiềm. Vậy thử hỏi chúng ta là người thiện hay bất thiện? Chúng ta là một hay là hai?
Dù là khởi tâm thiện, hay khởi tâm bất thiện, chúng ta cũng khổ đau. Lúc tâm thiện khởi lên, muốn làm người tốt, muốn giúp đỡ người khác mà không được, thí dụ chúng ta muốn cứu người thân bị bệnh nan y, thầy thuốc đã bó tay, chúng ta sẽ đau khổ. Lúc tâm bất thiện khởi lên, muốn thấy người khác khổ đau, nguy nan, khốn đốn, mà họ vẫn cứ bình an, chúng ta sẽ đau khổ. Đàng nào chúng ta cũng đau khổ cả! Lòng tự ái cao là một dạng của tâm chấp ngã. Do tâm tham ái, chấp ngã một cách mù quáng, chúng ta đã, đang và sẽ tạo tội tạo nghiệp không biết bao nhiêu trong nhiều đời nhiều kiếp. Đó là nguyên nhân dẫn dắt chúng ta vào vòng sanh tử luân hồi.
Thế nào là "chấp pháp"?
Chấp pháp cũng có hai phần: vật chất và tinh thần.
Về phương diện vật chất, chúng ta chấp mọi thứ có
hình tướng như cái nhà này, cái xe này là của mình. Về tinh thần, chúng ta chấp
mọi thứ, mọi việc, mình làm, mình nói, mình nghĩ, cái gì của mình cũng là đúng,
là nhất. Về phương diện vật chất, chúng ta đang sống trong mộng tưởng, cho là
cuộc đời này sẽ vĩnh viễn trường tồn, cho là những người thân sẽ mãi mãi ở bên
mình, cho là những của cải vật chất như nhà cửa, xe cộ, vàng bạc, cơ nghiệp
luôn luôn thuộc về mình. Cho nên, nếu người thân có ra đi, hoặc có mệnh hệ nào,
nếu của cải vật chất có bị mất mát hư hao, thì chúng ta sẽ đau khổ!
Về phương diện tinh thần, chúng ta thường chấp chặt
ý kiến của mình là đúng, việc mình làm là đúng, ai có ý kiến khác, ai làm khác
là không đúng, là sai. Chúng ta thường cho là người khác lúc nào cũng phải suy
nghĩ giống như mình, nên khi có người phát biểu khác đi, chúng ta khó chấp nhận
được. Chúng ta không thấy những lỗi lầm, sai trái của mình, cho nên đau khổ,
bực bội, vì chỉ thấy lỗi lầm của người.
Thí dụ trong gia đình, nếu người cha không nhận thấy lỗi của mình, chỉ biết la mắng con cái vì chúng không theo ý muốn của mình, bất chấp ý kiến của chúng, thì người cha đó chắc chắn sẽ phiền não đau khổ và làm cho mọi người trong gia đình cũng phiền não đau khổ theo. Chúng ta nên biết hai thế hệ khác nhau thì ý kiến, sự suy nghĩ, cảm giác đều khác nhau. Hơn nữa, chúng ta đừng chấp chặt các quan niệm xa xưa, cổ lổ, lạc hậu, không còn hợp thời nữa. Cứ chấp chặt như vậy chỉ đưa đến phiền não và khổ đau mà thôi. Chuyện vợ chồng cũng vậy. Chuyện cộng đồng cũng vậy. Chuyện quốc gia xã hội, cho đến chuyện thế giới, cũng không khác, chỉ vậy thôi. Khi bất cứ chuyện gì xảy ra, người nào, bên nào cũng có một phần lỗi, không nhiều thì ít, không bên nào vẹn toàn, không người nào toàn vẹn. Hiểu được như vậy, làm được như vậy, chúng ta sẽ bớt khổ đau nhiều lắm.
Trong cuộc sống gia đình cũng như ngoài xã hội, điều quan trọng là chúng ta phải biết quên mình vì người, thì mới có an lạc và hạnh phúc. Còn nếu tâm ý quá ích kỷ, chỉ biết có mình, gia đình mình, đoàn thể mình, tôn giáo mình, cái gì cũng vì mình hết trơn, thì chỉ có phiền não và khổ đau mà thôi. Muốn có một gia đình hạnh phúc, người cha phải biết hy sinh, lo lắng mọi nhu cầu vật chất lẫn tinh thần cho cả gia đình, người mẹ cũng phải biết hy sinh những vui thích cá nhân, hòa hợp với nhịp sống chung của gia đình, con cái phải biết nhớ ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, phải biết nghe lời dạy dỗ, phải biết báo hiếu.
Trong một quốc gia có hai, ba, hoặc nhiều phe nhóm
đấu tranh, kình chống nhau kịch liệt, phe nào cũng muốn tiêu diệt phe kia, phe
nào cũng cho mình là đúng nhứt, là yêu nước nhứt, thì quốc gia đó khó có thể
tiến bộ được, dân chúng không thể sống trong an lạc và hạnh phúc được. Tại sao
vậy? Bởi vì phe cầm quyền làm được bất cứ việc gì, cũng bị phe chống đối phá
hoại, ngăn trở, phỉ báng, xuyên tạc. Chúng ta thường tự kỷ ám thị, không chịu
nhìn nhận sự thật, chỉ vì sự thật không theo như ý của mình, của gia đình mình,
của phe nhóm mình, của tôn giáo mình.
Trên thế gian này, người chủ muốn công nhân viên làm việc nhiều, nhưng phát lương ít; ngược lại, công nhân viên muốn làm việc ít, nhưng lãnh lương nhiều. Thế là đấu tranh và đau khổ! Trên thế gian này, người ta thường nhớ rất kỹ đã làm ơn, giúp đỡ cho bất cứ ai, bất cứ ở đâu, bất cứ lúc nào; nhưng lại không muốn nhớ bất cứ ai đã làm ơn, giúp đỡ mình. Trên thế gian này, trâu cột ghét trâu ăn, được làm vua thua làm giặc, có ít xích ra nhiều, chuyện bé xé ra to, chuyện có nói không, chuyện không nói có, lấy oán báo ân, ăn cháo đá bát, được chim bẻ ná, được cá quăng nôm, khen mình khinh người, là những "chuyện như thị", tức là những sự thực đương nhiên, không cần ngạc nhiên, nhiều không thể kể hết được. Hiểu được như thế và đừng làm như thế, chúng ta sẽ mỉm cười và bớt đau khổ nhiều lắm!
Chúng ta thường mơ ước, cầu nguyện cho cuộc đời được bình an, không sóng gió. Nhưng làm sao có thể như vậy được? Thực ra, cuộc đời cũng giống như mặt biển cả, sóng gió triền miên, khi nhiều sóng khi ít sóng, ít khi sóng lặng gió yên, cơn sóng này qua đi, thì cơn sóng khác lại đến. Việc này chưa xong, thì việc khác lại xảy đến. Điều quan trọng hơn cả là chúng ta cần nên biết áp dụng Chánh Pháp, để ứng xử mọi sự mọi việc, với tâm thiền định, bình tĩnh, thản nhiên, chấp nhận, thì chúng ta sẽ giảm bớt khổ đau. Do tâm tham ái, chấp pháp một cách mù quáng, chúng ta đã, đang và sẽ tạo tội tạo nghiệp không biết bao nhiêu, trong nhiều đời nhiều kiếp. Đó là nguyên nhân dẫn dắt chúng ta vào vòng sanh tử luân hồi.
3) Sau khi chỉ rõ nguyên nhân của sự khổ đau, của
sanh tử luân hồi, Đức Phật chỉ bày cảnh giới niết bàn, thường hằng, tịch diệt,
bình yên, thanh tịnh, an lạc và hạnh phúc cho những ai biết áp dụng Chánh Pháp
vào đời sống hằng ngày.
Trong Kinh Đại Bát Niết Bàn, Đức Phật có dạy:
Chư hành vô thường.
Thị sanh diệt pháp.
Sanh diệt diệt dĩ.
Tịch diệt vi lạc.
Nghĩa là mọi sự mọi việc trên đời đều vô thường,
không có gì tồn tại vĩnh viễn, gọi là pháp sanh diệt. Tất cả mọi sự mọi việc
sanh ra, rồi cũng sẽ diệt đi, không có gì là vĩnh cửu, chuyện vui có tới rồi
cũng đi, chuyện buồn có đến rồi cũng qua, thời gian sẽ xóa tan tất cả mọi sự
mọi việc. Chuyện vui hay buồn đều làm tâm của chúng ta loạn động và bất an. Tâm
của chúng ta dù khởi niệm từ bi, hay khởi niệm sân hận, rồi cũng lặng đi, tất
cả đều là các tâm niệm sanh diệt. Chỉ có khi nào các tâm niệm sanh diệt như vậy
diệt đi rồi, lặng mất rồi, không còn nữa, chúng ta sẽ được sống trong cảnh giới
an lạc hạnh phúc, cảnh giới tịch diệt vi diệu.
Trong Kinh A Di Đà, Đức Phật dạy:
đó là cảnh giới của người đạt được "nhất tâm
bất loạn".
Trong Kinh Thủ Lăng Nghiêm, Đức Phật dạy:
đó là cảnh giới của người có tâm "bất tùy phân
biệt", của người không còn tranh chấp thị phi, phải quấy, hơn thua, đúng
sai.
Trong Kinh Tịnh Danh, hay Kinh Duy Ma Cật,
Đức Phật dạy:
đó là cảnh giới của người đạt được "pháp môn
bất nhị", của người không còn kẹt trong vòng đối đãi nhị biên, không còn
thành kiến, định kiến, thiên kiến, biên kiến, tà kiến, ác kiến, đoạn kiến,
thường kiến.
Trong Kinh Kim Cang, Đức Phật dạy:
đó là cảnh giới của người đạt được "thân kim
cang bất hoại", của người không còn kẹt vì các hình tướng giả tạm bên
ngoài, của người đạt được "thực tướng".
Trong Bát Nhã Tâm Kinh, Đức Phật dạy:
đó là cảnh giới của người đạt được "chư pháp
bất sanh, bất diệt, bất cấu, bất tịnh, bất tăng, bất giảm", hay là cảnh
giới của người "hành thâm bát nhã và chiếu kiến ngũ uẩn giai không".
Trong Kinh Thủ Lăng Nghiêm, Đức Phật có dạy: "Sanh diệt ký diệt, tịch diệt hiện
tiền".
Nghĩa là khi nào tâm sanh diệt tiêu mất, không còn
nữa, thì cảnh giới tịch diệt, tức là cảnh giới niết bàn hiện ra trước mắt. Cũng
như khi nào mây đen tan mất, thì trăng sáng hiện ra trước mắt. Cũng như khi nào
phiền não và khổ đau hết, thì an lạc và hạnh phúc hiện tiền. Nói một cách khác:
"vọng tâm tiêu hết, chân tâm hiện tiền". Thực là đơn giản, dễ hiểu
như vậy.
Cảnh giới tịch diệt an lạc đó không dành riêng cho
bất cứ ai, không thuộc bất cứ tôn giáo nào, không thuộc bất cứ sắc dân nào,
không thuộc bất cứ thời đại nào. Bất cứ ai dẹp được một phần các tâm niệm sanh
diệt, thì người đó sống được một phần trong cảnh giới an lạc tịch diệt.
Cảnh giới này không thể nghĩ bàn, không thể dùng
lời lẽ của thế gian để diễn tả trọn vẹn được, ai thực hiện được, sống được
trong cảnh giới đó, thì tự người đó biết, cũng như người uống nước, nóng lạnh
tự biết. Cảnh giới này còn gọi là "đạo". Sách có câu: "đạo bất
khả ngôn thuyết". Nghĩa là không thể dùng ngôn ngữ của thế gian này để
diễn tả, để chỉ bày, để nói về "đạo". Sách cũng có câu: "ngữ
ngôn đạo đoạn". Nghĩa là khi nói lên bằng ngôn ngữ thế gian thì đã mất
"đạo" rồi.
4) Đến đây, Đức Phật chỉ dạy những phương pháp, những pháp môn để đạt được
"đạo", tức là đạt được cảnh giới niết bàn tịch diệt đó. Vấn đề hiện
giờ là: làm sao để các tâm niệm sanh diệt đó không còn khởi lên nữa, hoặc các
tâm niệm sanh diệt đó có khởi lên, làm sao cho nó lắng xuống, tiêu mất? Nói cách
khác: Làm sao hàng phục và an trụ được cái tâm ý này chính là trọng tâm của đạo
Phật.
Toàn bộ giáo
pháp của đạo Phật, chia ra 37 phẩm, gồm có:
tứ niệm xứ, tứ như ý túc, tứ chính cần, ngũ căn,
ngũ lực, thất bồ đề phần và bát chánh đạo.
Chánh Pháp gồm 37 phẩm này giúp chúng ta đạt được "đạo" bằng trí
tuệ, bằng sự quán chiếu, nhận thức được chân lý chứ không phải chỉ bằng niềm
tin đơn giản mà thôi.
* *
"Tứ Niệm Xứ" là bốn chỗ cần quán
niệm luôn luôn. Quán thân bất tịnh, nghĩa là luôn luôn nhớ rằng thân xác tứ đại
này chứa toàn những thứ nhơ nhớp, những thứ bất tịnh bên trong. Quán thọ thị
khổ, nghĩa là luôn luôn nhớ rằng thọ nhận nhiều cảm giác, nhiều tự ái, ai nói
gì cũng chấp chặt, thì tức nhiên là khổ. Quán tâm vô thường, nghĩa là luôn luôn
nhớ rằng tâm ý con người đổi thay vô chừng, không cố định, nay vầy mai khác,
chớ có chấp chặt làm chi cho khổ! Quán pháp vô ngã, nghĩa là luôn luôn nhớ rằng
mọi sự mọi việc trên thế gian đều không nhứt định, không cố định. Thí dụ những
quan niệm chồng chúa vợ tôi, trọng nam khinh nữ, chỉ đúng ở thời đại nào đó mà
thôi, không có thực thể cố định, không đúng với mọi thời gian, không đúng với
mọi không gian.
"Tứ chính cần" là bốn việc luôn
luôn chuyên cần, chăm chỉ thực hành một cách chân chính. Đối với việc bất thiện
đã sinh, phải trừ dứt hẳn, đối với việc bất thiện chưa sinh, đừng cho sinh ra,
đối với việc thiện chưa sinh, làm cho sinh ra, đối với việc thiện đã sinh, làm
cho tăng trưởng.
"Tứ như ý túc" là bốn pháp thiền
định, hay là bốn phương tiện đưa chúng ta đến chỗ như ý muốn, thành tựu viên
mãn. Đó là: dục, cần, tâm, quán. Nghĩa là: chúng ta phải có lòng thiết tha mong
muốn, tìm cầu sự giải thoát, chúng ta phải chuyên cần, tinh tấn học hiểu giáo
lý, chúng ta phải khắc chế tâm niệm đến chỗ bất loạn, chúng ta phải biết cách
quán chiếu để giác ngộ chân lý, thấu hiểu lẽ thực.
"Ngũ căn" là năm pháp căn bản
sinh ra các việc thiện. Đó là: tín, tấn, niệm, định, tuệ. Nghĩa là: chúng ta
phải có niềm tin sâu xa, vững chắc nơi Chánh Pháp vô thượng, tinh tấn tu tâm
dưỡng tánh không hề biết mệt mỏi, luôn luôn có tâm niệm hiền thiện, từ bi hỷ
xả, luôn luôn giữ sự bình thản, tỉnh thức, thiền định, bất loạn và luôn luôn
dùng trí tuệ để suy xét mọi sự mọi việc, không tin tưởng bừa bãi, không mê tín
dị đoan.
"Ngũ lực" là năm sức mạnh do
năm pháp căn bản nói trên thành tựu được. Nghĩa là do tín lực chúng ta có niềm
tin kiên cố, mạnh mẽ nơi Chánh Pháp, do tấn lực chúng ta có sức mạnh tinh thần
bất thối chuyển, san bằng những trở ngại trên đường tu tập, do niệm lực chúng
ta luôn luôn ghi nhớ những thiện pháp, do định lực chúng ta có được sự tập
trung tư tưởng, và do tuệ lực chúng ta giác ngộ được con đường giải thoát khỏi
sanh tử luân hồi.
"Thất
bồ đề phần" còn gọi là "thất giác chi", là bảy phần hiểu biết, bảy điều
dẫn đến chỗ giác ngộ. Đó là: trạch pháp, tinh tấn, hoan hỷ, khinh an, niệm,
định, xã. Trạch pháp là dùng trí tuệ chọn lựa sự thực hư, chơn giả của tất cả
các pháp. Tinh tấn là tâm mạnh mẽ dứt trừ tất cả các nghiệp bất thiện, thực
hành tất cả các nghiệp thiện. Hoan hỷ là tâm luôn luôn vui vẻ với mọi người,
với mọi việc trên thế gian, không phân biệt gì cả, để tất cả chúng sanh đều hỷ
kiến.
Khinh an là tâm nhẹ nhàng, an lạc khi dứt trừ các phiền não, các cố chấp nặng nề, thoát ra ngoài vòng tục lụy của thế gian. Niệm là tâm luôn luôn nhớ nghĩ đến chư Phật, đến tất cả chúng sanh, vì tâm từ bi hỷ xả mà hành trì giới luật, làm các việc phước thiện. Định là tâm luôn luôn bình thản, không tán loạn, an nhiên, tự tại. Xã là tâm buông bỏ tất cả những hệ lụy của cuộc đời, tất cả những thành kiến, định kiến, thiên kiến, biên kiến, tà kiến, ác kiến, thường kiến, đoạn kiến, không chấp chặt những tư tưởng chật hẹp, ích kỷ.
"Bát
chánh đạo"
là con đường gồm tám điều chân chánh, dẫn đến mục
đích cứu kính của đạo Phật: giác ngộ và giải thoát.
Đó là: chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh
nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định.
1) Chánh kiến là sự hiểu biết
chân chánh, chẳng hạn như hiểu biết về lý nhân quả, lý nhân duyên, lý duyên
khởi, trùng trùng duyên khởi. Sự hiểu biết này không bị chi phối bởi thành
kiến, định kiến, tà kiến, ác kiến, thiên kiến, biên kiến, đoạn kiến, thường
kiến. Người có chánh kiến là người thấy mọi sự mọi việc "đúng như
thực".
Trong Kinh A Hàm, Đức Phật có dạy: "Hãy đến
với đạo Phật để thấy đúng như thực, chứ không phải chỉ đến để mà tin!"
Thấy "đúng như thực" nghĩa là sao? Nghĩa là:
* Mọi sự việc đều có
nguyên nhân. Thí dụ khi thấy một cái cây mọc lên, chúng ta biết ngay là do hạt nhân
nẩy mầm, không phải tự nhiên mà có. Khi được bình an, sung sướng, chúng ta hiểu
là đang hưởng phước. Khi gặp tai nạn, trắc trở, chúng ta hiểu là đang đền trả
quả báo. Tất cả việc phước hay họa là quả của nhân, do chúng ta gieo trước đây,
đời trước hay đời này, chứ không do ông trời nào ban phước giáng họa bừa bải
cả. Đó là lý nhân quả.
* Mọi sự việc do nhân duyên sinh và cũng do nhân duyên diệt. Một cuốn sách do các nhân duyên có người viết, có giấy mực, có thợ in ấn, có thợ đóng bìa mà hình thành. Đến khi do các nhân duyên bị mối mọt ăn, bị lửa đốt, bị thấm nước, cuốn sách đó sẽ bị hủy hoại. Cuốn sách không phải tự nhiên mà có, không phải tự nhiên mà mất! Đó là lý nhân duyên.
* Mọi sự mọi việc không phải tự nhiên mà phát khởi. Có người hỏi thì mới có người đáp. Có người ăn quà mới có người bán quà. Có người bán quà mới có người ăn quà. Có chửi mắng người mới bị ăn bạt tai. Có chơi xấu người mới bị người chơi xấu. Có gió mới có sóng. Có sinh sự thì sự mới sinh. Có chuyện này xảy ra, mới có chuyện kia xảy ra, rồi có chuyện nọ xảy ra tiếp theo, cứ như thế liên tục không bao giờ dứt. Đó là lý duyên khởi, trùng trùng duyên khởi.
2) Chánh tư duy là sự suy nghĩ chân chánh, theo đúng lẽ thực, không lợi mình hại người. Sự suy nghĩ này không bị chi phối bởi thành kiến, định kiến, thiên kiến, biên kiến, tà kiến, ác kiến, đoạn kiến, thường kiến.
Trong Kinh A Hàm, Đức Phật có dạy:
"Không nên tin ngay tất cả những gì người xưa
nói, tất cả những gì người có thế lực đạo cũng như đời nói, tất cả những gì
người bề trên nói, tất cả những gì có nhiều người tin theo, có ghi trong sách
vở.
Chỉ nên tin những gì có thể kiểm nghiệm được, đúng
với chân lý, đúng với lẽ thực, thông qua trí tuệ sáng suốt, thấy có ích lợi cho
bản thân và cho mọi người".
Bởi vậy, Đức Phật dạy ba môn học phát sinh trí tuệ,
đó là: "Văn-Tư-Tu". Nghĩa là chúng ta hãy nghe giảng, hãy đọc sách,
hãy nghiên tầm, hãy học hỏi, rồi suy nghĩ, tư duy, quán chiếu cho chính chắn,
thấu đáo, trước khi thực hành, tu tập theo.
3) Chánh ngữ là lời nói chân chánh, không lợi mình hại người, không thêu dệt, gây hiềm khích giữa các cá nhân hay tập thể, không xu nịnh, không trái lẽ thực, không thiên vị. Lời nói này dễ nghe, đem lại niềm vui cho kẻ khác, không bị chi phối bởi ác kiến, thành kiến, biên kiến, đoạn kiến, thường kiến. Người có chánh ngữ là người không nói những lời khiến kẻ khác đau khổ, phải xức dầu cù là, phải uống thuốc nhức đầu, dù cho họ là người thân hay kẻ thù hoặc bất cứ ai chăng nữa! Người có chánh ngữ là người biết giữ chữ tín, được lòng tin yêu của mọi người. Khi cần nói, chỉ nói pháp vô sanh, không nói pháp sanh diệt, thị phi.
4) Chánh nghiệp là hành động tạo nghiệp chân chánh, không mưu cầu lợi mình hại người. Dù cho người có hành động không tốt đối với mình, chúng ta cũng không có hành động trả đủa, vì làm như vậy chúng ta đâu có khác gì hơn người. Người ta viết báo chửi bới, vu cáo, bôi lọ, nhục mạ, phỉ báng. Chúng ta biết đó là hành động không chân chánh, thì chúng ta đừng làm y như vậy đối với người.
Trong Kinh A Hàm, Đức Phật có dạy:
"Tam nghiệp hằng
thanh tịnh.
Đồng Phật vãng tây
phương".
Nghĩa là giữ gìn ba nghiệp thân khẩu ý chân chánh,
thanh tịnh, thì chúng ta theo chư Phật về cảnh giới tây phương cực lạc mà an
hưởng.
5) Chánh mạng là mạng sống, cuộc sống chân chánh. Nghĩa là chúng ta chỉ làm những nghề chân chánh, không xâm phạm mạng người, tổn hại mạng vật để sinh sống. Người có chánh mạng là người sống cuộc đời có ý nghĩa, lợi mình lợi người, không lường gạt ai, không ăn không ngồi rồi, không sống bám vào kẻ khác, không sống bám vào xã hội, luôn luôn có tâm niệm phục vụ chúng sanh là cúng dường chư Phật.
6) Chánh tinh tấn là sự siêng năng, chuyên cần, chăm chỉ chân chánh, tức là làm tất cả những việc thiện và tránh tất cả việc bất thiện, luôn luôn tu tâm dưỡng tánh, không lúc nào ngơi nghỉ, mệt mõi, buông lung hay thối tâm.
Trong Kinh Đại Bát Niết Bàn, Đức Phật có dạy:
"Chư ác mạc tác.
Chúng thiện phụng hành.
Tự tịnh kỳ ý.
Thị chư Phật giáo".
Trong kinh sách, tượng trưng cho sự siêng năng,
tinh tấn một cách dũng mãnh, vượt ngoài ý chí tầm thường của thế gian, đó là Bồ
Tát Đại Thế Chí.
7) Chánh niệm là luôn luôn khắc chế tâm niệm bên trong, bên ngoài luôn luôn tránh sự đấu tranh, cãi vã. Chư Tổ có dạy:
"Nội cần khắc niệm
chi công. Ngoại hoằng bất tranh chi đức".
Nghĩa là con người có công phu tu tập, cố gắng dẹp
bỏ tạp niệm trong tâm, con người có đức độ bên ngoài luôn luôn từ tốn, lễ độ,
nhã nhặn, hiền hòa. Người có chánh niệm là người luôn luôn biết rõ ràng mình
đang làm gì, đang nói gì, đang nghĩ gì, luôn luôn sống trong tỉnh thức, nhận
biết ngay mỗi khi vọng niệm dấy khởi và không theo, luôn luôn nhớ và sống theo
lời Phật dạy, luôn luôn sống với Chân Tâm Phật Tánh, tức là với Bản Tâm Thanh
Tịnh.
8) Chánh định là sự bình tĩnh sáng suốt, do tam nghiệp thanh tịnh, do quán tâm từ bi để dẹp trừ lòng sân hận, mở rộng tình thương, do quán thân bất tịnh để dẹp trừ lòng tham ái, do quán lý nhân duyên để dẹp trừ lòng si mê, ngã chấp và pháp chấp, do quán giới phân biệt để khi sáu căn tiếp xúc với sáu trần, không khởi sáu thức, không sanh vọng niệm và do quán sổ tức, đếm hơi thở ra thở vào, để dẹp trừ tâm loạn động, tâm lăng xăng lộn xộn.
Người có chánh định do giữ gìn giới luật, sẽ phát sanh trí tuệ bát nhã, đưa đến giác ngộ và giải thoát. Đó là tam vô lậu học "Giới-Định-Tuệ". Ngoài ra, chúng ta cũng đã biết dù khởi niệm thiện hay bất thiện cũng đều dẫn đến khổ đau, bởi vì vẫn còn kẹt hai bên, tức là nhị biên, người đời gọi là hai thái cực. Cho nên, Đức Phật dạy "Pháp Môn Bất Nhị", giúp chúng ta lặng hết những tâm niệm dù thiện hay bất thiện, để không còn phiền não và khổ đau, để được an lạc và hạnh phúc, để được về cõi tây phương cực lạc, để được giác ngộ và giải thoát.
Tóm lại, chúng ta biết những điều Đức Phật chứng ngộ và giảng dạy, được gọi là Chánh Pháp ghi trong các kinh điển, ví như các bản đồ giúp nhân loại biết phương pháp tu tập, để được giác ngộ và giải thoát, để được cuộc sống an lạc và hạnh phúc hiện đời. Chánh Pháp không dành riêng cho bất cứ ai, dù là Phật Tử hay không, dù là tu sĩ xuất gia hay cư sĩ tại gia. Mặc dù có người thờ phượng Đức Phật, tin tưởng Đức Phật mà không học hiểu Chánh Pháp, không áp dụng Chánh Pháp, thì cũng không ích lợi gì hiện đời cả.
Chư Tổ có dạy:
"Tu mà không học là
tu mù.
Học mà không tu là đãy
sách".
Nghĩa là muốn hưởng an lạc và hạnh phúc, muốn được
giác ngộ và giải thoát, chúng ta phải tu tập. Nhưng tu tập mà không chịu học
hiểu Chánh Pháp cũng ví như người mù lại không có bản đồ, không người hướng
dẫn, thì làm sao đi đến nơi đến chốn một cách an lành được. Bản thân đã tu mù,
không nghiên tầm giáo lý, kinh điển đại thừa, mà còn dẫn dắt người khác tu tập,
thì quả là đại họa, là phỉ báng đạo Phật, là sư tử trùng thực sư tử nhục. Trái
lại, Chánh Pháp để áp dụng, thực hành chứ không phải để nói suông, để thảo
luận, để tranh cãi. Người chỉ lo học hiểu để thỏa mãn kiến thức, mà không lo tu
tập, không áp dụng vào đời sống hằng ngày, thì cũng chỉ có thể hiểu biết đến
mức độ nào đó mà thôi, cũng ví như cái đãy, cái túi đựng sách có giới hạn vậy
thôi. Những người đó cũng như những người đếm tiền trong ngân hàng, những người
đếm bò cho chủ, trọn không có tiền và cũng không có bò.
Có câu chuyện giáo lý tối thượng thừa như sau: Có một anh mù, đến thăm người bạn, đến lúc trời tối mới ra về. Người bạn đưa cho cây đèn. Anh mù bèn nói không cần, bởi vì đối với anh, trời sáng cũng như tối, ban ngày cũng như ban đêm, không có gì khác, không phân biệt được gì cả. Người bạn khuyên hãy cầm cây đèn, để người khác thấy mà tránh. Anh mù nghe có lý bèn nhận cây đèn và ra về. Trên đường về, có người đi đụng phải anh. Anh mù bèn la lên: bộ không thấy cây đèn tôi đang cầm đây hay sao? Người kia đáp: Cây đèn của anh đã tắt từ lâu rồi!
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll