https://phtq-canada.blogspot.com/2022/10/dakao-tan-dinh-saigon.html
DaKao - Tân Định & những ngày xưa cũ
Thật vậy, sau 1975,
một số tên đường của thành phố Sài Gòn thân yêu đã bị đổi bằng những cái tên
khác. Nay được thấy lại các tên đường ở khu Tân Định và Đa Kao không bị thay
đổi nhiều, trong lòng tôi bỗng nhiên dâng lên một sự xúc động mãnh liệt và niềm
sung sướng vô cùng.
Mời các bạn cùng tôi
tìm về những con đường kỷ niệm của khu Tân Định và Đa Kao với những bồi hồi,
rung động khó quên của thời niên thiếu và không bao giờ phôi pha, dù năm tháng
có qua đi.
Trước hết, xin bắt đầu
là Cầu Kiệu với con đường Hai Bà Trưng đi về
phía Sài Gòn. Khoảng đường này bên tay phải có hẻm vựa gạo, bác sĩ khám mắt tên
Kính, tiệm bán bông cườm, thuốc cam Hàng Bạc và tiệm cà phê Hải Nàm. Phía bên
phải có hẻm bán chó, tiệm trà Phật Tổ và tiệm bán xe đạp Đoàn Văn Thẩm.
 |
| Đường Trần Quang Khải |
Quẹo trái ở ngã ba là đường Trần Quang Khải. Phía tay trái là con đường nhỏ dẫn vô hẻm có tiệm bánh cuốn Thanh Trì ngay đầu ngõ, đối diện là Hảng Sáo Công Ty, rồi tới trường Việt Nam Học Đường và trường Văn Lang số 51 Trần Quí Khoách do thầy Ngô Duy Cầu làm Hiệu trưởng. Thầy mất đúng ngày 30/4/1975. Đối diện trường Văn Lang là Cư Xá Kiến Ốc Cục Tân Định, dành cho công chức. Đi vào phía trong là chùa Vạn Thọ và một số chùa nhỏ khác. Phía tay phải là quán cơm Cây Điệp, kế bên là hãng gạch bông Vân Sơn. Nhìn sang bên đường là trường Trung Học Tân Thạnh của thầy Phan Út. Trước khi vào cổng trường, phải đi ngang bảo sanh viện Ngô Liêng. Bảo sanh viện này mang luôn tên bà.
Đi tiếp khoảng hai
trăm thước sẽ gặp một ngã tư. Đường Bà Lê Chân bên tay phải.
Ngay góc đường Bà Lê Chân là quán cơm tấm của vợ chồng con trai nghệ sĩ Bảy
Nhiêu. Đối diện là đình Phú Hoà, nơi các đoàn hát bộ và cải lương tập dượt. Nằm
trên đường Bà Lê Chân phía bên trái có nhà in Bùi Văn Tạ, bảo sanh viện Hà Đông
Hà. Trước mặt có con đường mang tên Mã Lộ. Con đường này chạy ngang phía sau
chợ Tân Định. Phía đầu đường Bà Lê Chân là ngã ba Hai Bà Trưng và Bà Lê Chân.
Nằm ngay góc là Y Viện Tân Định.
 |
| Chợ Tân Định |
 |
| Ngã ba Bà Lê Chân – Hai Bà Trưng, góc Y Viện Tân Định |
 |
| Đường Hai Bà Trưng – Tân Định |
Bà Huỳnh Thị Ngà là
một phụ nữ giỏi và đảm lược. Bà biết chèo chống và điều hành ngôi trường Huỳnh
Thị Ngà, mà kế bên có nhiều trường trung học tư thục khác, lúc nào cũng sẵn
sàng cạnh tranh với trường của bà. Nhờ thế trường của bà mới có thể tồn tại hơn
hai mươi năm. Bà mất khoảng cuối năm 1992 tại tiểu bang Virginia (Hoa Kỳ). Đối
diện trường Huỳnh Thị Ngà, xéo về đường Đặng Dung là nhà gíáo sư khiêu vũ, phía
trước nhà có cây me to. Cách đó vài căn là nhà giáo sư Pháp văn Huỳnh Văn Mĩ. Thầy
Mĩ nổi tiếng về dạy Pháp văn và là một trong những võ sư sáng lập môn phái Hàn
Bái Đường. Không nghe nói về vợ thầy, chỉ thấy thầy đi chợ một mình, hai tay
xách cái gà mên. Thầy qua đời ở Nam Cali năm 2004, hưởng thọ 93 tuổi. Học sinh
trường Huỳnh Thị Ngà rất nể sợ thầy. Trong giờ của thầy dạy, không em nào dám
hó hé vì thầy Mĩ rất nghiêm và khó. Ngoài ra, thầy cũng là thầy dạy cô hiệu
trưởng Huỳnh Thị Ngà hồi nhỏ.
Bây giờ trở ngược ra
đường Trần Quang Khải đi về phía Đa Kao. Trước khi đến một ngã năm.
Phía bên phải là phòng nha khoa của một đôi vợ chồng. Vợ là Nha Sĩ tên Hạnh.
Chồng là Không Quân Thiếu Tá Nha Sĩ Dương Quảng Định (Trung Tâm Giám Định Y
Khoa Không Quân). Đi thêm khoảng ba mươi thước gặp một depot rác nhỏ. Đối diện
là chỗ cho thuê sách, tiểu thuyết và truyện hiếm hiệp Đức Hưng, kế bên là tiệm
hàn gió đá Sáu An. Cách đó vài căn là nơi chuyên sản xuất xích lô đạp và xe ba
bánh có tên Ngọc Quế.
Khi đến ngã năm, bên
tay trái là đường Trần Khắc Chân, nhìn xéo về phía tay phải là
đường Nguyễn Phi Khanh. Căn nhà nằm ngay góc đường của ông Bùi Ngọc
Phương. Ông tự phong cho mình là vua dầu hỏa Việt Nam và dự định ứng cử Tổng
Thống VNCH. Nếu đi ngược chiều trên đường Nguyễn Phi Khanh, ngã ba đầu tiên là
đường Huyền Quang, có đình Sơn Trà. Đường Huyền Quang mang tên một
vị sư. Con đường dài khoảng hai mươi thước, đi hết đường Huyền Quang, quẹo trái
là Chả cá Lã Vọng. Ngã ba kế tiếp là Lý Văn Phức, có một depot rác
rất lớn, nơi mà các công nhân vệ sinh đưa rác về đây, trước khi các xe lớn đến
chở đi tái chế và phế thải. Cuối đường là quán cà phê bà Chi, mà các bài viết
về cà phê Sài Gòn đều nhắc đến. Quẹo trái gặp rạp hát Casino Đa Kao, tiệm may
Cao Minh và tiệm thạch chè Hiển Khánh. Đối diện là nhà hàng Pháp tên Casino,
tiệm bán quân trang Quế Anh và kế bên là tiệm Phúc chuyên làm con dấu, thêu cờ
và huy hiệu. Nếu quẹo phải sẽ gặp Đền Thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo.
 |
| Rạp Casino Dakao |
Đoạn đường Trần Quang
Khải từ đây ra đến đường Đinh Tiên Hoàng tuy không dài lắm,
nhưng có rất nhiều cửa hiệu buôn bán. Phía bên phải, ta thấy có Pharmacy Duyệt,
rồi đến bảo sanh viện Chung Nam Quế. Nơi đây các bà bầu khu Đakao và Gia Định
thường đến để khai hoa nở nhụy. Nhà kế bên là nhà của bà thầy bói mập, chuyên
môn coi bói bài, tiếp đó có hai tiệm bán phụ tùng và sửa xe Honda, rồi cà phê
Ngọc Dung số 77 Trần Quang Khải, của hai chị em tên Ngọc và tên Dung.
Đi thêm một chút nữa sẽ gặp Đình Nam Chơn. Trước đình có thờ hình ông Cọp. Bên trái cổng vào trong sân đình có cây Đa to, có lẽ đã trên trăm tuổi. Thêm vài bước nữa cũng có một Phật đường nhỏ, thuộc Giáo Hội Phật Đường Nam Tông. Được gọi tên là Minh Sư Đạo Quang Nam Phật Đường. Kế bên là tiệm vàng Bảo Thành, cũng nổi tiếng về Bánh Trung Thu, giò lụa, giò thủ và bánh mứt. Trước 1975, bà Bảo Thành là chủ thầu các bãi giữ hai bánh lớn nhất Sài Gòn như: Trường Đại học Luật khoa ở đường Duy Tân, Nha Xổ số Kiến Thiết ở đại lộ Thống Nhất, rạp hát Đại Nam trên đường Trần Hưng Đạo, và dọc theo hai bên đường Lê Lợi… Cách một căn là tiệm cơm Tàu có tên Dân Thiên, với các món mì xào dòn và cơm chiên Dương Châu tuyệt vời.
Bưu điện Tân Định
Tiếp tục phía bên
trái. Đầu tiên là chi cục cảnh sát Tân Định. Kế bên là đình Công Thành Ban,
chuyên trình diễn hát bộ. Trước đình cũng có thờ một ông cọp, kế bên là một ngõ
hẻm, đi ra được đường Trần Khắc Chân. Sau đó sẽ đến một dãy phố, có tiệm quay
Ronéo Lửa Hồng, nơi đây quay ronéo và photocopy bài vở cho các học trò và thầy
cô giáo. Ngoài ra cũng bán nhạc quay roneo sẵn, giá rất bình dân. Cách đó vài
căn là một tiệm hòm. Có tiệm may Của, rồi đến nhà bà con với ông chủ rạp hát
Văn Hoa. Nổi tiếng ở đoạn này là tiệm cầm đồ bình dân có tên là Kim Ngân. Bà
chủ lúc nào cũng trang điểm lộng lẫy như các cô đào cải lương Thanh Nga hay
Bạch Tuyết sắp lên sân khấu trình diễn. Nơi đây lúc nào cũng đông khách vì tiệm
cho cầm và chuộc đồ với giá tương đối dễ thở và thủ tục thì đơn giản hơn so các
nơi khác.
Cách khoảng mười căn
nhà, bên trái có một con hẻm lớn, nổi tiếng nhất vùng Tân Định – Đa Kao. Đó là
hẻm xóm Vạn Chài. Đây là địa điểm quy tụ anh hùng hào kiệt tứ xứ.
Mỗi lần có hành quân cảnh sát để bắt thanh niên trốn quân dịch thì xe cộ, súng
ống rầm rộ, ca nô, thuyền nhỏ chạy dài dọc theo sông cầu Bông, đèn pin chiếu
pha sáng cả một vùng. Cuối cùng kết quả chẳng đi đến đâu, vì thanh niên trốn
quân dịch đã nhảy xuống sông, lặn qua bên phía Gia Định, hoặc trốn trong các
con hẻm sâu, tối tăm, chằng chịt. Lực lượng kiểm soát cũng không muốn vào chỗ
này, vì không an toàn cho lắm. Đặc biệt, trong hẻm có một trường trung tiểu học
tư thục mang tên Văn Hiến do Thầy Phan Ngô làm Hiệu trưởng. Thầy cũng từng ra
ứng cử và đắc cử Nghị viên thành phố Sài gòn.
Ra khỏi hẻm, quẹo trái
là ngay rạp hát Văn Hoa. Rạp hát này đã từng một thời là một rạp hát sang trọng
của Sài Gòn vì có trang bị máy lạnh, màn ảnh rộng và giá vé vào cửa cũng tương
đối bình dân. Rạp Văn Hoa chiếu đủ các loại phim. Những lúc chiếu phim mới và
hấp dẫn, bà con sắp hàng rồng rắn, kéo dài tới ngõ xóm Vạn Chài. Khán giả nào
không muốn sắp hàng, không muốn chen lấn đổ mồ hôi, để bị rách quần, rách áo
hoặc bị rạch bóp, thì có thể mua chợ đen, đôi khi phải trả gấp đôi.
Rạp Văn Hoa
Cũng nên nói thêm ở
đây, cạnh bên rạp hát Văn Hoa là một quán cà phê cũng đã đi vào lịch sử của cà
phê Sài Gòn. Đó là cà phê Văn Hoa. Quán được trang bị dàn âm thanh tối tân,
nhạc ngoại quốc hấp dẫn luôn luôn mới nhất, chỗ ngồi thanh lịch, vị trí thuận
lợi và do hai chị em ruột là bà con với ông bà chủ rạp Văn Hoa đứng bán. Cô chị
có tên TBD và cô em có tên TBH. Hai chị em đều là nữ sinh trường trung học
Huỳnh Thị Ngà. Lúc nào đi học, cả hai cô đều mặc đồ đầm rất xinh xắn. Trông
giống búp bê không tình yêu. Nghe đâu cũng có khối anh đến uống cà phê thường
xuyên mỗi ngày, trong số đó có anh là ca sĩ một ban kích động nhạc nổi tiếng về
bài hát Sunday Morning. Ngày nào anh ta cũng đến quán ngồi đồng, vừa thưởng
thức cà phê, vừa trồng cây si cô em TBH. Gia đình cô TBD hiện ở Montréal, còn
gia đình cô TBH từ Montréal chuyển về Pleasanton (California) vì phu quân cô có
công việc làm thích hợp ở đây.
Đoạn đường còn lại,
phải nhắc đến một quán cơm xã hội, chuyên phục vụ cho giới bà con lao động, xe
ba gác, xe xích lô, công tư chức và học sinh, sinh viên nghèo. Giá rất bình
dân, chỉ duy nhất năm đồng. Thức ăn gồm ba món, thay đổi mỗi ngày. Cơm ăn thoải
mái, ăn cho đến khi nào no thì thôi. Ngoài ra, còn được tặng thêm một trái
chuối tráng miệng và ly trà thơm, nóng bốc khói. Sau đó phải kể thêm hai tiệm
bán xi măng, gạch, cát và đá cha truyền con nối là Tấn Phát và Tâm Long. Nay
chỉ còn tiệm Tâm Long tiếp tục, địa chỉ số 8 Trần Quang Khải, có lẽ cửa hàng đã
hơn nửa thế kỷ. Một chút nữa thì bỏ sót tiệm may áo dài tương đối nổi tiếng là
Phương Luân và hiệu ảnh Ngọc Chương ở kế bên. Hết đường Trần Quang Khải thì gặp
đường Đinh Tiên Hoàng. Quẹo trái sẽ gặp một quán bán thịt gà, thịt vịt và thịt
heo quay. Cạnh đó là một tiệm chuyên sửa xe Vespa và Lambretta. Nhìn sang bên
kia đường là tiệm may áo dài Thanh Châu. Tiệm mang tên người con gái lớn nhất.
Tiệm may Thanh Châu rất nổi tiếng, chuyên may áo dài cho các ca sĩ và áo cưới
cô dâu. Hiện nay tiệm may Thanh Châu vẫn còn và có rất nhiều khách đến may mỗi
ngày. Kế bên là tiệm bán và đóng giầy Đông Hưng.
Bên kia đường Trần
Quang Khải là đường Nguyễn Huy Tự. Phía tay phải có chợ Đa
Kao. Trước khi tới chợ Đa Kao, sẽ gặp một gánh chè chỉ bán đậu đen. Bà bán
chè, người miền bắc di cư. Bà chỉ bán vào buổi chiều. Chè đậu đen bà nấu, hạt
rất dẻo, hương vị ngọt đậm đà. Thú vị nhất là ngồi chồm hỗm ăn chè nóng dưới
cơn mưa lất phất của Sài Gòn, vì không có ghế cho khách. Một con đường chạy
ngang chợ Đa Kao là đường Trương Hán Siêu. Bên trong có đền thờ
Phan Chu Trinh và quán bánh cuốn tráng hơi, mang tên Tây Hồ. Bà chủ bánh cuốn
có tên là bà Cà. Bà khởi nghiệp năm 1960, bằng một cái quán xập xệ, một ít bàn
ghế thấp lè tè và mấy tấm bạt cũ để che mưa. Bên phải có Tín Nghĩa Ngân Hàng.
Khi chiều đến, có quán cháo lòng, mà bà chủ rất khó tánh. Bà luôn luôn ưu tiên
bán trước cho nam gìới, còn nữ giới thì bà cho đợi mút chỉ cà tha. Cô hay bà
nào không chờ được thì đi kiếm chỗ khác. Nếu thắc mắc, khiếu nại thì bà sẽ từ
chối, không bán.
Đường Nguyễn Huy Tự
rất ngắn, khoảng chừng ba mươi thước. Chấm dứt khi đụng đường Nguyễn
Văn Giai. Chạy thẳng là Viện Nhu Đạo Quang Trung của Thượng Toạ Thích Tâm
Giác. Nguyên Giám Đốc Nha Tuyên Úy Phật Giáo. Đối diện với Viện Nhu Đạo Quang
Trung là một ngôi chùa lâu đời của người Hoa, mang tên chùa Ngọc Hoàng. Đặc
biệt, trong chùa có một cái hồ lớn và sâu. Nhà chùa thả rất nhiều rùa, có những
con sống đã vài chục năm trở lên.
Đường Nguyễn Huy Tự,
quẹo trái là đường Bùi Hữu Nghĩa. Có một cây cầu sắt cũ. Nếu quẹo
phải sẽ găp đường Nguyễn Văn Giai. Đi hết đường Nguyễn Văn Giai sẽ gặp đường
Đinh Tiên Hoàng, nhìn sang phía bên kia đường là đường Huỳnh Khương
Ninh. Bên trái là rạp hát Asam, nay đã xây thành chung cư và tiệm thuốc tây
Lịch Cường. Pharmacy mang tên của Dược Sĩ Tống Lịch Cường. Đầu đường Huỳnh
Khương Ninh, có xe bánh mì Bảy Quan với bánh mì thịt dăm bông và ba tê rất độc
đáo. Trên con đường này còn có trường trung học Huỳnh Khương Ninh.
Ngã ba Đinh Tiên Hoàng – Huỳnh Khương Ninh và
Nguyễn Văn Giai
Đi hết đường Huỳnh
Khương Ninh sẽ gặp đường Phan Liêm. Đường chạy dài, dọc theo bên
hông Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi. Trên đường Đinh Tiên Hoàng giữa khoảng đường
Phan Đình Phùng và Phan Thanh Giản có hai nhà hàng Pháp nổi tiếng là Chez
Albert và La Cigale.
Ngã tư Phan Thanh Giản (nay là Điện Biên Phủ)
– Đinh Tiên Hoàng
Ngoài ra cũng phải kể
thêm hai quán cà phê đã đi vào gia phả cà phê Sài Gòn trước năm 1975. Quán thứ
nhất là cà phê Hân mà tất cả mọi thứ đếu làm bằng inox từ phin, muỗng, tách
đựng đưòng, đựng sữa. Quán thứ hai là cà phê Duyên Anh. Quán mang tên nhà văn
Duyên Anh, nhưng hoàn toàn không dính dáng đến nhà văn này. Cô bé ngồi tính
tiền tên Q. có nụ cười xinh xinh, đôi mắt tròn, đen láy và tóc dài thắt bím rất
dễ thương. Cô làm cho bao nhiêu đấng anh hùng mê mệt. Cô cũng còn là đề tài cho
các chàng thi sĩ tài tử đến vừa thưởng thức cà phê, vừa làm thơ sầu mộng.
Khu Đa Kao có thể kể
thêm những con đường tên vẫn như cũ là: đường Nguyễn Bỉnh Khiêm với
hai trường trung học công lập Trưng Vương, Võ Trường Toản và hồ bơi Nguyễn Bỉnh
Khiêm, Tân An Đình.
Tân An Đình – đường Nguyễn Bỉnh Khiêm
Ngã tư Nguyễn Bỉnh Khiêm – Tự Đức (nay là
Nguyễn Văn Thủ)
Đường Nguyễn Thành Ý,
đường Phan Kế Bính có Hội Văn Hoá Bình Dân do ông Huỳnh Văn Lang Tổng Giám Đốc
Viện Hối Đoái làm Chủ Tịch, đường Mạc Đĩnh Chi với Billards Trường Cang, nhà
hàng Trường Cang, Hội Việt Mỹ và Ty Cảnh sát Quận 1, đường Trần Cao Vân, Phan
Tôn, Phan Ngữ, đường Phùng Khắc Khoan với tư gia Đại Sứ Hoa Kỳ. Đường này cũng
là một con đường đẹp, có nhiều lá me bay của Sài Gòn.
Cuối cùng trở về
khu Tân Định. Xin chỉ ghi ra những con đường không bị đổi tên
là: Nguyễn Văn Mai nối hai đầu đường Hai Bà Trưng và đường
Huỳnh Tịnh Của. Một đường nữa là Đinh Công Tráng, với món bánh xèo
nổi tiếng, trường (Tân Thịnh, Les Lauries, Văn Minh) và tiệm chụp hình Duy Hy.
Ngay góc Hai Bà Trưng và Đinh Công Tráng là tiệm thuốc Kính Tiên. Phía đối diện
là trường Thiên Phước, nhà thờ Tân Định và cách nhà thờ Tân Định khoảng hơn
mười thước là cà phê Thu Hương danh tiếng một thời.
Đường Hai Bà Trưng thời Pháp, đi ngang qua nhà
thờ Tân Định (lúc này chưa có tháp)
Đường Hai Bà Trưng – nhà thờ Tân Định
Ngoài ra, cũng xin kể
thêm đường Pasteur. Nơi đây có nhiều tiệm phở, có quán cà phê Hồng
và có viện Pasteur, chiếm một chu vi rất rộng, có bốn con đường bao quanh, với
những cây cổ thụ to đến nỗi năm, sáu người ôm vẫn không xuể. Ngay ngã ba Nguyễn
Đình Chiểu và Pasteur, có một cái mả đá rất lớn được xây bằng đá ong đã bị giải
tỏa, nhìn đối diện là trường ngõ hẻm vô trường Anh Văn Khải Minh.
Xin phép được dừng ở
đây. Hy vọng các bạn đã tìm lại được một chút hương xưa của ngày tháng cũ năm
nào… Một lần nữa Tân Định & Đa Kao mãi mãi trong tiềm thức của chúng ta.
Trần Đình Phước
Nguồn: honngocviendong.vn
Một số hình ảnh của
Tân Định và Dakao trước năm 1975:
Đường Hai Bà Trưng, trước năm 1966 là Hotel
Brinks Sài Gòn.
Đường Hai Bà Trưng, phía trước là cư xá
Brinks, bên trái là CTy Điện lực CEE
Đường Hai Bà Trưng gần công trường Mê Linh,
nơi tập trung snack bar, và cũng gần hãng nước đá BGI, Sau lưng Quốc Hội, với
Saigon Điện Lực…
Đường Hai Bà Trưng bên phải xe xích lô máy là
hãng BGI, chủ nhân thương hiệu bia 33
Góc Hai Bà Trưng & Nguyễn Siêu
Đường Hai Bà Trưng phía sau Quốc Hội
Đường Hai Bà Trưng và Công trường Lam Sơn,
phía sau Quốc Hội
Đường Hai Bà Trưng và Thái Lập Thành (nay là
Đông Du), toà nhà bên phải là Trung Tâm Khuếch Trương Xuất Cảng thuộc Bộ Kỹ
Nghệ Thương Mại
Hai Bà Trưng – Nguyễn Văn Thinh (nay là Mạc
Thị Bưởi)
Đường Hai Bà Trưng năm 1966
Đường Hai Bà Trưng năm 1968
Đường Hai Bà Trưng năm 1969
Đường Hai Bà Trưng và Trần Quốc Toản năm 1968
(đoạn Tân Định)
Ngã Tư Hai Bà Trưng & Hiền Vương (nay là
Võ Thị Sáu), gần nhà Thờ Tân Định
Đường Hai Bà Trưng, cắt ngang là Hiền Vương
(Võ Thị Sáu), xa xa là nhà thờ Tân Định
Đường Hiền Vương
Chợ Tân Định
Đường Đinh Tiên Hoàng (đường này hình chụp lúc
còn là đường Cường Để). Bên trái là Đại Học Nông Lâm Súc, cạnh ngã tư Đinh Tiên
Hoàng – Hồng Thập Tự
Đường Đinh Tiên Hoàng và Hồng Thập Tự, cạnh
đài truyền hình
Đường Đinh Tiên Hoàng
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
