https://phtq-canada.blogspot.com/2019/01/dakao-tan-inh.html
Rạp Cine Văn Hoa Dakao (đường Trần Quang Khải)
Saigon xưa: Nhớ về Tân Định & Đa Kao
- Trần Đình Phước
- Thứ ba, 16/10/2018 • 5.6k lượt xem
Cho
đến bây giờ, dù đã xa Tân Định và Đa Kao nhiều năm, nhưng trong tôi hai
cái tên Tân Định và Đa Kao lúc nào cũng là một nỗi nhớ khôn nguôi.
Chúng cứ thôi thúc tôi hoài. Đã bao năm qua, tôi muốn tìm về chốn này,
để sống lại với kỷ niệm thuở học trò, mà tình yêu khi đó, chỉ biết, đôi
mắt nhìn nhau cũng đủ rồi. Tôi cứ hẹn đi, hẹn lại, nhưng vẫn chưa bao
giờ thực hiện được ước mơ này. Rồi một dịp tình cờ đưa đến, vào tháng
5/2010, tôi đã toại được ý nguyện. Tôi đã có hai tuần lễ đi qua, đi lại
trên những con đường kỷ niệm của Tân Định và Đa Kao. Điều làm tôi rất
đỗi ngạc nhiên và thích thú là tên nhiều con đường trong khu vực này vẫn
như cũ.
Thật
vậy, sau 30/4/1975, một số tên đường của thành phố Sài Gòn thân yêu đã
bị đổi bằng những cái tên xa lạ. Nay được thấy lại các tên đường ở khu
Tân Định và Đa Kao không bị thay đổi nhiều, trong lòng tôi bỗng nhiên
dâng lên một sự xúc động mãnh liệt và niềm sung sướng vô cùng.
Mời
các bạn cùng tôi tìm về những con đường kỷ niệm của khu Tân Định và Đa
Kao với những bồi hồi, rung động khó quên của thời niên thiếu và không
bao giờ phôi pha, dù năm tháng có qua đi.
Trước
hết, xin bắt đầu là Cầu Kiệu với con đường Hai Bà Trưng đi về phía Sài
Gòn. Khoảng đường này bên tay phải có hẻm vựa gạo, bác sĩ khám mắt tên
Kính, tiệm bán bông cườm, thuốc cam Hàng Bạc và tiệm cà phê Hải Nàm.
Phía bên phải có hẻm bán chó, tiệm trà Phật Tổ và tiệm bán xe đạp Đoàn
Văn Thẩm.
Quẹo
trái ở ngã ba là đường Trần Quang Khải. Phía tay trái là con đường nhỏ
dẫn vô hẻm có tiệm bánh cuốn Thanh Trì ngay đầu ngõ, đối diện là Hảng
Sáo Công Ty, rồi tới trường Việt Nam Học Đường và trường Văn Lang số 51
Trần Quí Khoách do thầy Ngô Duy Cầu làm Hiệu trưởng. Thầy mất đúng ngày
30/4/1975. Đối diện trường Văn Lang là Cư Xá Kiến Ốc Cục Tân Định, dành
cho công chức. Đi vào phía trong là chùa Vạn Thọ và một số chùa nhỏ
khác. Phía tay phải là quán cơm Cây Điệp, kế bên là hãng gạch bông Vân
Sơn. Nhìn sang bên đường là trường Trung Học Tân Thạnh của thầy Phan Út.
Trước khi vào cổng trường, phải đi ngang bảo sanh viện Ngô Liêng. Bảo
sanh viện này mang luôn tên bà.
Bưu điện Tân Định.
Đi
tiếp khoảng hai trăm thước sẽ gặp một ngã tư. Đường Bà Lê Chân bên tay
phải. Ngay góc đường Bà Lê Chân là quán cơm tấm của vợ chồng con trai
nghệ sĩ Bảy Nhiêu. Đối diện là đình Phú Hoà, nơi các đoàn hát bộ và cải
lương tập dượt. Nằm trên đường Bà Lê Chân phía bên trái có nhà in Bùi
Văn Tạ, bảo sanh viện Hà Đông Hà. Trước mặt có con đường mang tên Mã Lộ.
Con đường này chạy ngang phía sau chợ Tân Định. Phía đầu đường Bà Lê
Chân là ngả ba Hai Bà Trưng và Bà Lê Chân. Nằm ngay góc là Y Viện Tân
Định.
Từ
đình Phú Hoà nhìn sang bên kia đường là đường Trần Nhật Duật. Xe chè
Huỳnh Thị Ngà nổi tiếng một thời, nằm ngay góc ngã tư đường Trần Quang
Khải và Trần Nhật Duật. Đường này chạy dài tới khu nông cơ cũ. Trên
đường Trần Nhật Duật có bốn con đường nhỏ đâm ngang qua. Thứ tự như sau:
Đặng Dung, Đặng Tất, Trần Quí Khoách và Trần Khánh Dư. Riêng hai đường
Đặng Dung và Trần Khánh Dư thì chạy dài được đến đường Trần Khắc Chân,
còn gọi là xóm Cầu Mới. Trên đường Trần Nhật Duật, hẻm số 21 có tiệm ảnh
Nguyễn Kỳ nổi tiếng một thời trong giớí học sinh, thích chụp hình chân
dung, nhà số 10 là trường Huỳnh Thị Ngà. Bà Huỳnh Thị Ngà là một phụ nữ
giỏi và đảm lược. Bà biết chèo chống và điều hành ngôi trường Huỳnh Thị
Ngà, mà kế bên có nhiều trường trung học tư thục khác, lúc nào cũng sẵn
sàng cạnh tranh với trường của bà. Nhờ thế trường của bà mới có thể tồn
tại hơn hai mươi năm. Bà mất khoảng cuối năm 1992 tại tiểu bang Virginia
(Hoa Kỳ). Đối diện trường Huỳnh Thị Ngà, xéo về đường Đặng Dung là nhà
gíáo sư khiêu vũ, phía trước nhà có cây me to. Cách đó vài căn là nhà
giáo sư Pháp văn Huỳnh Văn Mĩ. Thầy Mĩ nổi tiếng về dạy Pháp văn và là
một trong những võ sư sáng lập môn phái Hàn Bái Đường. Không nghe nói về
vợ thầy, chỉ thấy thầy đi chợ một mình, hai tay xách cái gà mên. Thầy
qua đời ở Nam Cali năm 2004, hưởng thọ 93 tuổi. Học sinh trường Huỳnh
Thị Ngà rất nể sợ thầy. Trong giờ của thầy dạy, không em nào dám hó hé
vì thầy Mĩ rất nghiêm và khó. Ngoài ra, thầy cũng là thầy dạy cô hiệu
trưởng Huỳnh Thị Ngà hồi nhỏ.
Bây
giờ trở ngược ra đường Trần Quang Khải đi về phía Đa Kao. Trước khi đến
một ngã năm. Phía bên phải là phòng nha khoa của một đôi vợ chồng. Vợ
là Nha Sĩ tên Hạnh. Chồng là Không Quân Thiếu Tá Nha Sĩ Dương Quảng Định
(Trung Tâm Giám Định Y Khoa Không Quân). Đi thêm khoảng ba mươi thước
gặp một depot rác nhỏ. Đối diện là chỗ cho thuê sách, tiểu thuyết và
truyện hiếm hiệp Đức Hưng, kế bên là tiệm hàn gió đá Sáu An. Cách đó vài
căn là nơi chuyên sản xuất xích lô đạp và xe ba bánh có tên Ngọc Quế.
Khi
đến ngã năm, bên tay trái là đường Trần Khắc Chân, nhìn xéo về phía tay
phải là đường Nguyễn Phi Khanh. Căn nhà nằm ngay góc đường của ông Bùi
Ngọc Phương. Ông tự phong cho mình là vua dầu hỏa Việt Nam và dự định
ứng cử Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa.. Nếu đi ngược chiều trên đường
Nguyễn Phi Khanh, ngã ba đầu tiên là đường Huyền Quang, có đình Sơn Trà.
Đường Huyền Quang mang tên một vị sư. Con đường dài khoảng hai mươi
thước, đi hết đường Huyền Quang, quẹo trái là Chả cá Lã Vọng. Ngã ba kế
tiếp là Lý Văn Phức, có một depot rác rất lớn, nơi mà các công nhân vệ
sinh đưa rác về đây, trước khi các xe lớn đến chở đi tái chế và phế
thải. Cuối đường là quán cà phê bà Chi, mà các bài viết về cà phê Sài
Gòn đều nhắc đến. Quẹo trái gặp rạp hát Casino Đa Kao, tiệm may Cao Minh
và tiệm thạch chè Hiển Khánh. Đối diện là nhà hàng Pháp tên Casino,
tiệm bán quân trang Quế Anh và kế bên là tiệm Phúc chuyên làm con dấu,
thêu cờ và huy hiệu. Nếu quẹo phải sẽ gặp Đền Thờ Đức Thánh Trần Hưng
Đạo.
Rạp Casino Đakao.
Đoạn
đường Trần Quang Khải từ đây ra đến đường Đinh Tiên Hoàng tuy không dài
lắm, nhưng có rất nhiều cửa hiệu buôn bán. Phía bên phải, ta thấy có
Pharmacy Duyệt, rồi đến bảo sanh viện Chung Nam Quế. Nơi đây các bà bầu
khu Đakao và Gia Định thường đến để khai hoa nở nhụy. Nhà kế bên là nhà
của bà thầy bói mập, chuyên môn coi bói bài, tiếp đó có hai tiệm bán phụ
tùng và sửa xe Honda, rồi cà phê Ngọc Dung số 77 Trần Quang Khải, của
hai chị em tên Ngọc và tên Dung. Đi thêm một chút nữa sẽ gặp Đình Nam
Chơn. Trước đình có thờ hình ông Cọp. Bên trái cổng vào trong sân đình
có cây Đa to, có lẽ đã trên trăm tuổi. Thêm vài bước nữa cũng có một
Phật đường nhỏ, thuộc Giáo Hội Phật Đường Nam Tông. Được gọi tên là Minh
Sư Đạo Quang Nam Phật Đường. Kế bên là tiệm vàng Bảo Thành, cũng nổi
tiếng về Bánh Trung Thu, giò lụa, giò thủ và bánh mứt. Trước 1975, bà
Bảo Thành là chủ thầu các bãi giữ hai bánh lớn nhất Sài Gòn như: Trường
Đại học Luật khoa ở đường Duy Tân, Nha Xổ số Kiến Thiết ở đại lộ Thống
Nhất, rạp hát Đại Nam trên đường Trần Hưng Đạo, và dọc theo hai bên
đường Lê Lợi… Cách một căn là tiệm cơm Tàu có tên Dân Thiên, với các món
mì xào dòn và cơm chiên Dương Châu tuyệt vời.
Tiếp
tục phía bên trái. Đầu tiên là chi cục cảnh sát Tân Định. Kế bên là
đình Công Thành Ban, chuyên trình diễn hát bộ. Trước đình cũng có thờ
một ông cọp, kế bên là một ngõ hẻm, đi ra được đường Trần Khắc Chân. Sau
đó sẽ đến một dãy phố, có tiệm quay Ronéo Lửa Hồng, nơi đây quay ronéo
và photocopy bài vở cho các học trò và thầy cô giáo. Ngoài ra cũng bán
nhạc quay roneo sẵn, giá rất bình dân. Cách đó vài căn là một tiệm hòm.
Có tiệm may Của, rồi đến nhà bà con với ông chủ rạp hát Văn Hoa. Nổi
tiếng ở đoạn này là tiệm cầm đồ bình dân có tên là Kim Ngân. Bà chủ lúc
nào cũng trang điểm lộng lẫy như các cô đào cải lương Thanh Nga hay Bạch
Tuyết sắp lên sân khấu trình diễn. Nơi đây lúc nào cũng đông khách vì
tiệm cho cầm và chuộc đồ với giá tương đối dễ thở và thủ tục thì đơn
giản hơn so các nơi khác. Cách khoảng mười căn nhà, bên trái có một con
hẻm lớn, nổi tiếng nhất vùng Tân Định – Đa Kao. Đó là hẻm xóm Vạn Chài.
Đây là địa điểm quy tụ anh hùng hào kiệt tứ xứ. Mỗi lần có hành quân
cảnh sát để bắt thanh niên trốn quân dịch thì xe cộ, súng ống rầm rộ, ca
nô, thuyền nhỏ chạy dài dọc theo sông cầu Bông, đèn pin chiếu pha sáng
cả một vùng. Cuối cùng kết quả chẳng đi đến đâu, vì thanh niên trốn quân
dịch đã nhảy xuống sông, lặn qua bên phía Gia Định, hoặc trốn trong các
con hẻm sâu, tối tăm, chằng chịt. Lực lượng kiểm soát cũng không muốn
vào chỗ này, vì không an toàn cho lắm. Đặc biệt, trong hẻm có một trường
trung tiểu học tư thục mang tên Văn Hiến do Thầy Phan Ngô làm Hiệu
trưởng. Thầy cũng từng ra ứng cử và đắc cử Nghị viên thành phố Sài gòn.
Ra
khỏi hẻm, quẹo trái là ngay rạp hát Văn Hoa. Rạp hát này đã từng một
thời là một rạp hát sang trọng của Sài Gòn vì có trang bị máy lạnh, màn
ảnh rộng và giá vé vào cửa cũng tương đối bình dân. Rạp Văn Hoa chiếu đủ
các loại phim. Những lúc chiếu phim mới và hấp dẫn, bà con sắp hàng
rồng rắn, kéo dài tới ngõ xóm Vạn Chài. Khán giả nào không muốn sắp
hàng, không muốn chen lấn đổ mồ hôi, để bị rách quần, rách áo hoặc bị
rạch bóp, thì có thể mua chợ đen, đôi khi phải trả gấp đôi. Cũng nên nói
thêm ở đây, cạnh bên rạp hát Văn Hoa là một quán cà phê cũng đã đi vào
lịch sử của cà phê Sài Gòn. Đó là cà phê Văn Hoa. Quán được trang bị dàn
âm thanh tối tân, nhạc ngoại quốc hấp dẫn luôn luôn mới nhất, chỗ ngồi
thanh lịch, vị trí thuận lợi và do hai chị em ruột là bà con với ông bà
chủ rạp Văn Hoa đứng bán. Cô chị có tên TBD và cô em có tên TBH. Hai chị
em đều là nữ sinh trường trung học Huỳnh Thị Ngà. Lúc nào đi học, cả
hai cô đều mặc đồ đầm rất xinh xắn. Trông giống búp bê không tình yêu.
Nghe đâu cũng có khối anh đến uống cà phê thường xuyên mỗi ngày, trong
số đó có anh là ca sĩ một ban kích động nhạc nổi tiếng về bài hát Sunday
Morning. Ngày nào anh ta cũng đến quán ngồi đồng, vừa thưởng thức cà
phê, vừa trồng cây si cô em TBH. Gia đình cô TBD hiện ở Montréal, còn
gia đình cô TBH từ Montréal chuyển về Pleasanton (California) vì phu
quân cô có công việc làm thích hợp ở đây.
Đoạn
đường còn lại, phải nhắc đến một quán cơm xã hội, chuyên phục vụ cho
giới bà con lao động, xe ba gác, xe xích lô, công tư chức và học sinh,
sinh viên nghèo. Giá rất bình dân, chỉ duy nhất năm đồng. Thức ăn gồm ba
món, thay đổi mỗi ngày. Cơm ăn thoải mái, ăn cho đến khi nào no thì
thôi. Ngoài ra, còn được tặng thêm một trái chuối tráng miệng và ly trà
thơm, nóng bốc khói. Sau đó phải kể thêm hai tiệm bán xi măng, gạch, cát
và đá cha truyền con nối là Tấn Phát và Tâm Long. Nay chỉ còn tiệm Tâm
Long tiếp tục, địa chỉ số 8 Trần Quang Khải, có lẽ cửa hàng đã hơn nửa
thế kỷ. Một chút nữa thì bỏ sót tiệm may áo dài tương đối nổi tiếng là
Phương Luân và hiệu ảnh Ngọc Chương ở kế bên. Hết đường Trần Quang Khải
thì gặp đường Đinh Tiên Hoàng. Quẹo trái sẽ gặp một quán bán thịt gà,
thịt vịt và thịt heo quay. Cạnh đó là một tiệm chuyên sửa xe Vespa và
Lambretta. Nhìn sang bên kia đường là tiệm may áo dài Thanh Châu. Tiệm
mang tên người con gái lớn nhất. Tiệm may Thanh Châu rất nổi tiếng,
chuyên may áo dài cho các ca sĩ và áo cưới cô dâu. Hiện nay tiệm may
Thanh Châu vẫn còn và có rất nhiều khách đến may mỗi ngày. Kế bên là
tiệm bán và đóng giầy Đông Hưng.
Bên
kia đường Trần Quang Khải là đường Nguyễn Huy Tự. Phía tay phải có chợ
Đa Kao. Trước khi tới chợ Đa Kao, sẽ gặp một gánh chè chỉ bán đậu đen.
Bà bán chè, người miền bắc di cư. Bà chỉ bán vào buổi chiều. Chè đậu đen
bà nấu, hạt rất dẻo, hương vị ngọt đậm đà. Thú vị nhất là ngồi chồm hỗm
ăn chè nóng dưới cơn mưa lất phất của Sài Gòn, vì không có ghế cho
khách. Một con đường chạy ngang chợ Đa Kao là đường Trương Hán Siêu. Bên
trong có đền thờ Phan Chu Trinh và quán bánh cuốn tráng hơi, mang tên
Tây Hồ. Bà chủ bánh cuốn có tên là bà Cà. Bà khởi nghiệp năm 1960, bằng
một cái quán xập xệ, một ít bàn ghế thấp lè tè và mấy tấm bạt cũ để che
mưa. Bên phải có Tín Nghĩa Ngân Hàng. Khi chiều đến, có quán cháo lòng,
mà bà chủ rất khó tánh. Bà luôn luôn ưu tiên bán trước cho nam gìới, còn
nữ giới thì bà cho đợi mút chỉ cà tha. Cô hay bà nào không chờ được thì
đi kiếm chỗ khác. Nếu thắc mắc, khiếu nại thì bà sẽ từ chối, không bán.
Chợ Tân Định.
Đường
Nguyễn Huy Tự rất ngắn, khoảng chừng ba mươi thước. Chấm dứt khi đụng
đường Nguyễn Văn Giai. Chạy thẳng là Viện Nhu Đạo Quang Trung của Thượng
Toạ Thích Tâm Giác. Nguyên Giám Đốc Nha Tuyên Úy Phật Giáo. Đối diện
với Viện Nhu Đạo Quang Trung là một ngôi chùa lâu đời của người Hoa,
mang tên chùa Ngọc Hoàng. Đặc biệt, trong chùa có một cái hồ lớn và sâu.
Nhà chùa thả rất nhiều rùa, có những con sống đã vài chục năm trở lên.
Đường
Nguyễn Huy Tự, quẹo trái là đường Bùi Hữu Nghĩa. Có một cây cầu sắt cũ.
Nếu quẹo phải sẽ găp đường Nguyễn Văn Giai. Đi hết đường Nguyễn Văn
Giai sẽ gặp đường Đinh Tiên Hoàng, nhìn sang phía bên kia đường là đường
Huỳnh Khương Ninh. Bên trái là rạp hát Asam, nay đã xây thành chung cư
và tiệm thuốc tây Lịch Cường. Pharmacy mang tên của Dược Sĩ Tống Lịch
Cường. Đầu đường Huỳnh Khương Ninh, có xe bánh mì Bảy Quan với bánh mì
thịt dăm bông và ba tê rất độc đáo. Trên con đường này còn có trường
trung học Huỳnh Khương Ninh. Đi hết đường Huỳnh Khương Ninh sẽ gặp đường
Phan Liêm. Đường chạy dài, dọc theo bên hông Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi.
Trên đường Đinh Tiên Hoàng giữa khoảng đường Phan Đình Phùng và Phan
Thanh Giản có hai nhà hàng Pháp nổi tiếng là Chez Albert và La Cigale.
Ngoài ra cũng phải kể thêm hai quán cà phê đã đi vào gia phả cà phê Sài
Gòn trước năm 1975. Quán thứ nhất là cà phê Hân mà tất cả mọi thứ đếu
làm bằng inox từ phin, muỗng, tách đựng đưòng, đựng sữa. Quán thứ hai là
cà phê Duyên Anh. Quán mang tên nhà văn Duyên Anh, nhưng hoàn toàn
không dính dáng đến nhà văn này. Cô bé ngồi tính tiền tên Q. có nụ cười
xinh xinh, đôi mắt tròn, đen láy và tóc dài thắt bím rất dễ thương. Cô
làm cho bao nhiêu đấng anh hùng mê mệt. Cô cũng còn là đề tài cho các
chàng thi sĩ tài tử đến vừa thưởng thức cà phê, vừa làm thơ sầu mộng.
Khu
Đa Kao có thể kể thêm những con đường tên vẫn như cũ là: đường Nguyễn
Bỉnh Khiêm với hai trường trung học công lập Trưng Vương, Võ Trường Toản
và hồ bơi Nguyễn Bỉnh Khiêm, đường Nguyễn Thành Ý, đường Phan Kế Bính
có Hội Văn Hoá Bình Dân do ông Huỳnh Văn Lang Tổng Giám Đốc Viện Hối
Đoái làm Chủ Tịch, đường Mạc Đĩnh Chi với Billards Trường Cang, nhà hàng
Trường Cang, Hội Việt Mỹ và Ty Cảnh sát Quận 1, đường Trần Cao Vân,
Phan Tôn, Phan Ngữ, đường Phùng Khắc Khoan với tư gia Đại Sứ Hoa Kỳ.
Đường này cũng là một con đường đẹp, có nhiều lá me bay của Sài Gòn.
Cuối
cùng trở về khu Tân Định. Xin chỉ ghi ra những con đường không bị đổi
tên là: Nguyễn Văn Mai nối hai đầu đường Hai Bà Trưng và đường Huỳnh
Tịnh Của. Một đường nữa là Đinh Công Tráng, với món bánh xèo nổi tiếng,
trường (Tân Thịnh, Les Lauries, Văn Minh) và tiệm chụp hình Duy Hy. Ngay
góc Hai Bà Trưng và Đinh Công Tráng là tiệm thuốc Kính Tiên. Phía đối
diện là trường Thiên Phước, nhà thờ Tân Định và cách nhà thờ Tân Định
khoảng hơn mười thước là cà phê Thu Hương danh tiếng một thời. Ngoài ra,
cũng xin kể thêm đường Pasteur. Nơi đây có nhiều tiệm phở, có quán cà
phê Hồng và có viện Pasteur, chiếm một chu vi rất rộng, có bốn con đường
bao quanh, với những cây cổ thụ to đến nỗi năm, sáu người ôm vẫn không
xuể. Ngay ngã ba Nguyễn Đình Chiểu và Pasteur, có một cái mả đá rất lớn
được xây bằng đá ong đã bị giải tỏa, nhìn đối diện là trường ngõ hẻm vô
trường Anh Văn Khải Minh.
Xin
phép được dừng ở đây. Hy vọng các bạn đã tìm lại được một chút hương
xưa của ngày tháng cũ năm nào… Một lần nữa Tân Định & Đa Kao mãi mãi
trong tiềm thức của chúng ta.
Trần Đình Phước
San José, California, 2010
San José, California, 2010
Đăng lại từ Honngocviendong.vn
Xem thêm:
